Haagse kiezer bleef massaal thuis: 'Hoe rechtvaardig is de verkiezingsuitslag?'

Kiezers brengen stem uit
Kiezers brengen stem uit © ANP
DEN HAAG - Iedereen op het Haagse stadhuis en daarbuiten is het erover eens: de lage opkomst in de stad is uitermate zorgelijk. Doordat 43 procent, dus minder dan de helft van de kiezers, afgelopen gemeenteraadsverkiezingen naar de stembus is gegaan kunnen er vraagtekens gezet worden bij de legitimiteit van de gemeenteraad. Wie vertegenwoordigen deze gekozen volksvertegenwoordigers nu eigenlijk en wat vindt de zwijgende meerderheid? Een werkgroep met daarin raadsleden, burgemeester Jan van Zanen en de wethouder Participatie Martijn Balster (PvdA) gaat onderzoeken waarom zoveel kiezers thuisbleven. In de formatie is al begonnen met het zoeken naar antwoorden.
Gebrek aan vertrouwen, desinteresse, slechte omgangsvormen in de gemeenteraad en het langslepende corruptieonderzoek. Deze oorzaken liggen volgens Haagse partijleiders ten grondslag aan de bedroevend lage opkomst in Den Haag. Dat blijkt uit de gespreksverslagen van de formatiebesprekingen die door de voormalige verkenners Gert-Jan Oplaat en Geerten Boogaard zijn vrijgegeven. Zij vroegen de politici niet alleen naar hun voorkeurscoalitie, maar ook naar een duiding van de lage opkomst.
Wat denken de kiezers zelf over de reden van de lage opkomst?:
Haagse kiezers vertellen wat zij zien als de reden van de lage opkomst
Ook burgemeester Van Zanen trekt zich de teleurstellende opkomst aan. Daarom gaat Den Haag op verschillende manieren uitzoeken waarom zo weinig mensen zijn gaan stemmen. De stad sluit zich aan bij een landelijk onderzoek dat door het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt uitgevoerd en het stadsbestuur zoekt 'intensief' contact met de andere grote steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Daar was de opkomst ook lager dan het landelijk gemiddelde. Rotterdam scoorde met 38,9 procent zelfs nog slechter dan Den Haag.

Werkgroep

Daarnaast wil Van Zanen 'over de specifieke situatie in Den Haag' in gesprek met de gemeenteraad en komt er een werkgroep met daarin raadsleden, de burgemeester en wethouder Balster. Maar in grote lijnen is al duidelijk waar de Haagse raad staat en in welke hoek de raadsleden de oorzaken zoeken.
Voor de gemeenteraadsverkiezingen waren in totaal 428.137 Hagenaars kiesgerechtigd. Van hen hebben slechts 184.211 op 14, 15 of 16 maart een stem uitgebracht; een opkomstpercentage van 43.03 procent. Het college noemt de opkomst 'buitengewoon teleurstellend'.
Alle partijen noemen tijdens de verkennende gesprekken een gebrek aan vertrouwen in de politiek de voornaamste reden voor het afhaken van kiezers, zo valt te lezen in de gespreksverslagen. Volgens de PvdA hebben mensen onvoldoende vertrouwen in het oplossingsvermogen van de lokale politiek en kiezers hebben niet het gevoel dat hun stem het verschil kan maken. Volgens Denk haken mensen af, omdat 'ze het gevoel hebben geen invloed te hebben op wat er gebeurt' en de PVV denkt dat 'mensen niet weten waar het over gaat'.

Grote afstand

Ook is de afstand groot. 'De gemeente is te ver weg voor veel burgers', stelt PvdA-lijsttrekker Martijn Balster. De ChristenUnie/SGP wijt die afstand onder meer aan het verdwijnen van 'basale dienstverlening' uit de stadsdelen. Bovendien zijn er veel kwetsbare inwoners. 'De helft van de stad is bezig om te overleven, waarom zou je dan gaan stemmen?', aldus Judith Klokkenburg van de ChristenUnie/SGP.
Haagse gemeenteraad in het Atrium
Haagse gemeenteraad in het Atrium © Omroep West
Hart voor Den Haag vermoedt dat mensen het gevoel hebben dat er niets met hun stem gebeurt. 'Hart voor Den Haag is de grootste partij in de stad, maar wordt door andere partijen stelselmatig buitengesloten. Daardoor keren mensen zich af van de politiek', reageert partijleider Richard de Mos. Ook wijst hij er op dat in wijken waar de opkomst het laagst was, Hart voor Den Haag veel stemmen kreeg. 'In die wijken zijn heel veel kiezers afgehaakt, maar de mensen die wel naar de stembus gingen, kozen massaal voor Hart voor Den Haag', zegt hij.

Omgangsvormen gemeenteraad

Een aantal andere partijen wijten de lage opkomst aan de omgangsvormen in de gemeenteraad. 'Negatieve debatten in de gemeenteraad voeden het wantrouwen', aldus VVD-lijsttrekker Anne Mulder. De VVD vindt dat de politiek teveel met zichzelf bezig is. Ook het CDA denkt dat 'de onderlinge omgang in de Haagse politiek te weinig respectvol is en dat heeft mogelijk impact op het vertrouwen in de politiek', stelt CDA-lijsttrekker Hilbert Bredemeijer.
Verder hebben integriteitskwesties, zoals het corruptieonderzoek naar de oud-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag, het met vragen omgeven vertrek van een Haagse topambtenaar en de vastgoeddeal met tassenontwerper Omar Munie, volgens partijen invloed gehad.

Integriteitskwesties

GroenLinks keurt het af dat De Mos en Guernaoui zich 'zonder terughoudendheid' presenteren als kandidaat-wethouders, terwijl zij nog onder verdenking staan van het Openbaar Ministerie. 'Dat maakt een democratie kwetsbaar', vindt Mariëlle Vavier van GroenLinks. Ook volgens de VVD en de PvdA hebben de 'integriteitskwesties' bijgedragen aan een groter wantrouwen in de politiek.
Richard de Mos bij Haagse winkelcentrum Leyweg tijdens de campagne
Richard de Mos bij Haagse winkelcentrum Leyweg tijdens de campagne © ANP
Als oplossing geven vrijwel alle partijen aan dat bewoners vaker en beter betrokken moeten worden bij de gemeentepolitiek door meer de stad in te gaan. 'Lokale politici moeten zichtbaarder worden en meer input vanuit de stad ophalen', vindt D66-lijsttrekker Robert van Asten. De Haagse Stadspartij en de SP willen beleid veel meer samen met inwoners maken, in plaats van 'plannen nog een keer uitleggen'.

Verbinding

Volgens GroenLinks moet de dienstverlening verbeteren en moet er maatwerk komen 'vanuit de bedoeling van het beleid in plaats vanuit de regels van het systeem'. Forum voor Democratie wil de ‘kartelpolitiek’ doorbreken en de partij wil af van de achterkamertjes. De PvdA en het CDA pleiten voor 'meer verbinding'. 'Er is teveel oog van partijen voor de eigen positie', aldus de PvdA. 'De wil om te profileren (aandachtspolitiek) voor de eigen achterban (bubblepolitiek) helpen niet om het vertrouwen terug te winnen.'
Lees ook: