De lintjesregen komt eraan, wanneer krijg je nou zo'n koninklijke onderscheiding?

Burgemeester Spies van Alphen aan den Rijn speldt een lintje op
Burgemeester Spies van Alphen aan den Rijn speldt een lintje op © Omroep West
REGIO - Maanden voorbereiding en geheimhouding gaan eraan vooraf: de lintjesregen op de dag vóór Koningsdag. Uit een rondgang van Omroep West blijkt dat de meeste gemeentes in onze regio, net als pré-corona, de uitreiking traditioneel op een feestelijke locatie doen. De aanvraag voor een lintje wordt meestal een jaar van te voren gedaan. Wanneer kom je in aanmerking voor een koninklijke onderscheiding?
Omroep West publiceert dinsdag 26 april vanaf het vervallen van het embargo, per gemeente de namen van de gedecoreerden met bijbehorende toelichting.
Duizenden mensen in Nederland krijgen de dag vóór Koningsdag de koninklijke onderscheiding opgespeld als blijk van waardering voor hun bijdrage aan de Nederlandse samenleving. De gedecoreerden worden met een smoesje naar het stadhuis gelokt, waar ze in een zaal met familie en vrienden de versierselen opgespeld krijgen van de burgemeester.
Lintjesregen in 2020, Burgemeester Evert Jan Nieuwenhuis Waddinxveen
Lintjesregen in 2020, Burgemeester Evert Jan Nieuwenhuis Waddinxveen © gemeente Waddinxveen
De afgelopen twee jaar moesten gemeentes flink improviseren om de gedecoreerden toch een lintje te overhandigen. Zo werd er gebruik gemaakt van beeldbellen, of burgemeesters gingen persoonlijk op bezoek om de versierselen op te spelden.

Iedere gedecoreerde krijgt persoonlijk verhaal

Dit jaar houden de meeste gemeentes de uitreiking weer op een feestelijke locatie; een kerk, een theater of het stadhuis. Wel wordt er vaker in tijdsvakken gewerkt. Op die manier is de zit ook niet zo lang, want iedere gedecoreerde krijgt een persoonlijk verhaal van de burgermoeder of -vader te horen.
Burgemeester Bouke Arends van Westland heeft speciaal vervoer voor vandaag
Burgemeester Bouke Arends van Westland heeft speciaal vervoer voor vandaag © Gemeente Westland
In de gemeente Westland rijdt komende dinsdag een vrolijk versierd busje door de verschillende kernen. Net als vorig jaar gaat burgemeester Bouke Arends bij elke gedecoreerde persoonlijk de versierselen overhandigen tijdens een verrassingsbezoek aan huis.

Hoe krijg je een lintje?

Een lintje wordt niet zomaar opgespeld. De aanvraag voor een lintje wordt bijna een jaar van tevoren gedaan en is geen sinecure. Het begint als iemand in de omgeving van de kandidaat, officieel heet dat een potentieel gedecoreerde, bij de gemeente een aanvraag doet voor een lintje.
De kandidaat vraagt nooit zelf een lintje aan. En zoals eerder aangegeven: de geheimhouding is een belangrijk onderdeel van het aanvraagproces. Je komt in aanmerking voor een lintje wanneer je iets bijzonders hebt gedaan voor de Nederlandse samenleving of wanneer je vijftien jaar of langer vrijwilligerswerk hebt gedaan. Daarom zijn de mensen die een lintje krijgen gemiddeld zestig jaar oud.

Beoordeling in zes stappen

Terug naar de aanvraag. Het invullen van het formulier is pas de eerste stap in het beoordelingsproces, waarbij je telkens een trede hoger op de ladder komt. De 'zestrapsraket' begint bij het aanvraagformulier dat door een ambtenaar wordt beoordeeld. Na goedkeuring ligt het dossier bij de burgemeester op het bureau, die het doorstuurt naar de commissaris van de Koning.
Vervolgens komt het dossier van de kandidaat bij het Kapittel voor de Civiele Orden in Den Haag. Hier wordt ook een voorstel gedaan over de orde en de graad die een kandidaat ontvangt. Zo kan je benoemd worden in de Orde van Oranje-Nassau of in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Graad hangt af van soort (vrijwilligers)werk

Van welke orde je lid wordt en in welke graad, hangt af van de maatschappelijke betekenis van het (vrijwilligers)werk dat je gedaan hebt. De meeste mensen worden benoemd in de Orde van Oranje-Nassau. Binnen deze orde zijn verschillende graden. De meeste mensen worden benoemd tot Lid. Dat gaat dan vooral om mensen die binnen hun eigen gemeente actief zijn.
De graad Ridder wordt toegekend aan mensen waarbij de werkzaamheden een regionale of landelijke uitstraling hebben. Je wordt tot Officier benoemd bij landelijke of internationale verdiensten. De drie andere graden in de Orde van Oranje-Nassau (Commandeur, Grootofficier en Ridder Grootkruis) worden zelden toegekend. Benoemingen in de Orde van de Nederlandse Leeuw komen nog minder voor. Hiervoor is de richtlijn dat deze wordt uitgereikt aan mensen met 'bijzondere verdiensten van zeer exceptionele aard voor de samenleving'.

Koning ondertekent zelf

Na het bepalen van orde en graad kan het Kapittel het dossier doorsturen. Het komt bij de verantwoordelijk minister die vrijwel altijd het advies overneemt en dit bekrachtigt in een koninklijk besluit. Als allerlaatste wordt dit besluit door de koning zelf ondertekend. Vervolgens gaat het dossier de ladder weer omlaag en komt het op het gemeentehuis.
Op 26 april zullen bijna 3000 mensen in het land horen dat 'het Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd' de kandidaat te benoemen tot...' Alvast gefeliciteerd!
In 2019 ging Omroep West bij De Munt in Utrecht langs om te filmen hoe de Koninklijke Onderscheidingen worden gemaakt. Een proces waar men erg trots op is. 'We hebben de mooiste decoraties van Europa. Dat komt omdat we puur zilver en glasemail gebruiken. Het email wordt er in twee lagen opgebracht en gaat in een oven van 800 graden. De rand wordt weer afgeslepen zodat je het zilver ziet. Het is een handmatig proces dat enkele uren duurt', legde een woordvoerder van de Munt uit.