Dertig jaar na Floriade Zoetermeer: 'Hoogtepunt van mijn loopbaan, ook al moest ik daarna opstappen'

In de zomer van 1981 benaderde Michiel den Ruijter, hoofd van de ontwerpafdeling van de Groenvoorzieningen Zoetermeer PvdA-wethouder Lennie Huizer met de vraag: zullen wij ons kandidaat stellen voor de Floriade van 1992? 'Zoetermeer was een satelliet van Den Haag en er waren mensen die zeiden, daar wil je niet dood gevonden worden', vertelt Huizer. 'Dus toen Michiel voorstelde, zullen we proberen om de Floriade binnen te halen was dat een geweldige kans om Zoetermeer op de kaart te zetten.'

De Floriade is een initiatief van de Nederlandse Tuinbouwraad en wordt om de tien jaar gehouden om de verkoop van tuinbouwproducten te promoten. In november 1984 kwam de goedkeuring van de Nederlandse Tuinbouwraad en werden Den Haag en Zoetermeer aangewezen om de Floriade van 1992 te organiseren. De gemeente Zoetermeer vond het project te groot om zelf uit te voeren en zocht daarom samenwerking met de gemeente Den Haag. Officieel kreeg de tuinbouwtentoonstelling de naam Floriade Den Haag-Zoetermeer, maar in de volksmond was het de Floriade Zoetermeer.

Voor de locatie werd eerst gekeken naar Den Haag, maar uiteindelijk werd het Zoetermeer-West. Een uitgestrekt gebied van weilanden waarvan het plan was om pas vanaf 1993 met de bouw van de wijk Rokkeveen te beginnen. De plannen voor de Floriade en de latere woonwijk Rokkeveen werden tegelijkertijd ontworpen en op elkaar afgestemd. Dat was destijds een uniek idee en is nu - dertig jaar later - ook gekopieerd door Almere, waar de Floriade wordt gehouden.

Het ontwerp van het Floriadeterrein was gebaseerd op de ganzenvoet en bestond uit drie lange rechte lanen die bij elkaar kwamen op het Ganzevoetplein. 'Het ontwerp komt uit de Franse barok. Je vindt hem ook in de tuinen van Versailles', vertelt Ad ten Ham, destijds het hoofd van de ontwerpafdeling groen en openluchtrecreatie in Zoetermeer. 'De lange paden gaven de tentoonstelling grandeur én stimuleerden het publiek zich tijdens de Floriade te verspreiden', legt Ten Ham uit.

'We hadden meer dan 20.000 vierkante meter overdekte tentoonstellingsruimte nodig om alle bloemen en planten te kunnen showen aan het publiek', vertelt Hans van Driem, de commercieel directeur van de Floriade van destijds. 'We waren toen echt The Greatest Flower Show on Earth.' Daarnaast kon je genieten van bijzondere kunstwerken zoals de 'Kolossus van Zoetermeer' - een enorm wit ronddraaiend hoofd - of een ritje maken met een monorail en vijf spectaculaire paviljoens bezoeken zoals Aart's Paradijs, het ECODROME, The Hague Spectaculair of Holland Waterland.

'De Floriade 1992 in Zoetermeer is de laatste geweest die nog volledig kosteloos werd ondersteund door de tuinbouw', vertelt Van Driem. 'We hoefden niet te betalen voor hun deelname of voor het onderhoud van de bloemen en de planten in het park. Ik weet dat de Nationale Tuinbouwraad alleen al om de Floriade te mogen organiseren nu zo'n 10 miljoen euro vraagt van de gemeente Almere', vertelt Van Driem. 'Dat was in 1992 nog niet zo.'

De Floriade bezorgde Zoetermeer de zo vurig gehoopte aandacht uit binnen- en buitenland. En de oud-wethouder van Zoetermeer Lennie Huizer mocht veel hooggeplaatste gasten rondleiden. 'Het is echt het allerleukste project uit mijn hele politieke carrière geweest. Ondanks dat ik na afloop van de Floriade zelf ben opgestapt om zo verantwoordelijkheid te nemen voor het financiële tekort van 11 miljoen gulden. Welk meisje uit Zoetermeer krijgt nu de kans om koningin Sirikit van Thailand, prinses Margaret uit Engeland en koningin Noor van Jordanië rond te leiden op de Floriade in haar eigen stad?'

Van Driem becijfert dat er door alle partijen gezamenlijk zo'n 200 miljoen gulden is geïnvesteerd in de Floriade van Zoetermeer. Een onderdeel daarvan was een lening die de Stichting Floriade, waarvan Van Driem de commercieel directeur was, bij de Rabobank had afgesloten. 'Helaas lukte het niet die lening helemaal terug te betalen. De afspraak was dat de bank bij minder dan 2,5 miljoen bezoekers zelf garant zou staan voor de volledige aflossing. Die garantstelling verviel toen er uiteindelijk een miljoen mensen meer kwamen. In totaal ging het om een schuld van 11 miljoen gulden die Den Haag en Zoetermeer ieder voor de helft moesten terugbetalen.'

'De exploitatie van het parkeerterrein mislukte', vertelt Van Driem. 'Bezoekers kwamen met de fiets of het openbaar vervoer. De exploitatie van de oude HTM-tram die op het terrein rondreed ging ook niet goed. Ook heb ik een verliesgevend gedenkboek uitgegeven. Stom, want ik ben geen uitgever. En ook de toiletten waren zwaar verliesgevend. We hadden beter de entreeprijs kunnen verhogen en dingen inclusief kunnen doen. Almere doet dat nu beter.'

'De 11 miljoen gulden verlies is echt mijn schuld. Ik heb niet bedongen dat de extra opbrengst door latere grondverkoop terechtkwam in de Stichting Floriade. De grond was gekocht voor 30 gulden per vierkante meter van de dames van Brinnen, die hadden daar in 1985 100 hectare weiland liggen. De grond kreeg een enorme toegevoegde waarde doordat de infrastructuur er al was en doordat na afloop een groot stuk van de Floriade bleef bestaan, zoals de rozentuin. De grond werd later aan projectontwikkelaars verkocht voor meer dan 200 gulden per vierkante meter.'

'Die winst door de hoge grondopbrengst van 20 miljoen gulden stak de gemeente Zoetermeer in haar zak en kwam niet ten goede aan de businesscase van de Floriade. Dat was stom. Dat was een blunder eerste orde van mij, dat mag je gewoon opschrijven. Want dan hadden we die 11 miljoen gulden makkelijk kunnen terugbetalen en hoefde wethouder Huizer niet op te stappen.' Het miljoenentekort, toen nog in guldens, was een optelsom van vele tegenvallers en een gebrek aan ervaring, is Van Driem van mening.

'Zo vertelde Buitenlandse Zaken mij dat prinses Margaret uit Engeland op bezoek wilde komen en daarvoor een lunch, receptie en speciale ontvangst wilde hebben. De factuur daarvan verstuurde ik na afloop naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken, maar die wilde niet betalen en daarna naar het Engelse Koningshuis, maar ook die wilde de factuur niet betalen. Mijn fout want ik had van tevoren moeten vragen wie dat betaalt. Maar dat durfde ik toen als jongetje van 30 niet aan de minister van Buitenlandse Zaken te vragen.'