Dit zijn de Crips en Bloods: twee rivaliserende jeugdbendes die steeds vaker 'hun wijk' verdedigen

In de jaren ’80 en '90 waren Amerikaanse straatbendes continu in het nieuws. Zelfs Snoop Dogg zong dat hij het blauw van de gang de Crips droeg. En in de rapcultuur en literatuur vind je ook veel verwijzingen naar deze groepen. De Leidschendamse jongeren die met Omroep West spraken, vertelden over de Haagse groepen waar zij zich mee identificeren. Deze groepen claimen loyaliteit aan de Crips. Ze rivaliseren met jeugdbendes in Zoetermeer en Delft die met rode kleuren juist weer loyaliteit claimen aan de Bloods.

Robby Roks is onderzoeker en criminoloog aan de Erasmus Universiteit. Hij onderzocht de Crips in Den Haag. Het kostte hem jaren om echt toegang te krijgen tot die groep. 'Ik heb het langzaam opgebouwd. Eerst bezocht ik vooral het buurthuis in het Schipperskwartier, de thuisbasis van deze groep. Daarna ben ik steeds meer met ze gaan hangen. Ik stelde niet meteen allerlei vragen over dingen die ik wilde weten voor mijn onderzoek. We hadden het ook gewoon over muziek en konden lachen met elkaar.' Roks richtte zich vooral op Den Haag, maar in zijn onderzoek ziet hij ook dat er steeds meer voorbeelden zijn van kleinere gemeentes waar ook dit soort groepen zichtbaar zijn. 'Je hebt daar ook jongeren die dat zien op social media, het interessant vinden en dan een groep formeren.'

Het lastigste vond Roks het om een duidelijk beeld te krijgen van wat echt was en wat niet bij deze groep. 'Er heerst ook door de media vaak een heel heftig beeld van jeugdbendes. Maar lang niet ieder groepslid is echt gevaarlijk. Heel belangrijk voor de groep was het verdedigen van hun buurt en hun reputatie. Foto's van wapens en geld zijn bijvoorbeeld statusverhogend. Ook als er niemand echt naar hun buurt kwam, dus ze hingen op straat om anderen in de buurt in de gaten te houden.’ De jongens in deze groepen werken volgens Roks wel vaak in de criminaliteit. 'Dat kan drugscriminaliteit zijn of online oplichting. Ook geweldsdelicten met messen komen vaak voor.'

Criminoloog Jan-Dirk de Jong heeft de specialisatie jeugdcriminaliteit en onderzocht een Zoetermeerse bende in 2013. 'Je had daar een groep die zich associeerde met 'Jokers'. Er was toen net een Batmanfilm uitgekomen en die jongeren hadden daar truien van gemaakt. Ze maakten ook foto's van spullen die ze van de politie hadden gestolen. Dat werkte statusverhogend. De jongens kenden elkaar van school en zorgden in de buurt voor veel overlast. Ik ben toen ingezet om met alle betrokken partijen en met die jongens wat dieper te spreken. Om zo een beeld te krijgen van wat dit voor groep is.'

Veel steden zoals Zoetermeer en Den Haag, worstelen met dit soort jeugdroepen. Hoe krijg je ze in beeld en hoe krijg je deze jongens weer op het goede pad? Volgens De Jong is het in de aanpak van dit soort groepen belangrijk, om niet alleen op het negatieve maar ook op het positieve te richten. 'Wie staat er nog in verbinding met deze groep? Het kan een jongerenwerker zijn of een wijkagent die een goede connectie heeft met de buurt. Door wie voelen zij zich nog gezien en doen zij er toe?' De Jong sprak met veel jongens uit dit circuit. 'Als ik ze vragen stelde, zie je dat ze veel negatieve dingen doen, maar ook positieve dingen doen. Zoals steunen en helpen. Ze zijn er altijd voor hun groepsleden. Je kunt ook aanhaken op die identiteit. Door hen de mogelijkheid te bieden om iemand te kunnen zijn die daarom gewaardeerd wordt. Daarbij is de weg naar de drie w's: woning, werk en wederhelft heel belangrijk.

Roks zag voorbeelden van jongeren die al op heel jonge leeftijd in een bende zaten, maar in twintiger jaren toch besloten eruit te stappen. 'Als je kijkt naar de gangliteratuur dan zie je dat onderdeel uitmaken van zo'n groep vaak ook een tijdelijk fenomeen is. 'In mijn onderzoek naar de Crips zag ik ook voorbeelden van jongeren die in hun twintiger jaren heel wat anders zijn gaan doen. Als jongens jong beginnen in zo'n groep is het lastig, maar niet onmogelijk om er weer uit te komen.'