Ondanks 'grote opgaven' is een coalitie in Den Haag nog ver weg

De verkenners zelf laten er dan ook geen misverstand over bestaan teleurgesteld te zijn. 'We moeten helaas constateren dat het op dit moment, bijna twee maanden na de verkiezingen, bij partijen nog altijd ontbreekt aan de politieke wil om de keuzes te maken die nodig zijn om daadwerkelijk te gaan onderhandelen over de vorming van een meerderheidscoalitie.'

Hoe verder, is nu nog onduidelijk. Bredenoord en Sneller leggen in ieder geval hun taken neer.

De verhoudingen worden op 16 maart van dit jaar geboetseerd. Hart voor Den Haag wordt tijdens de gemeenteraadsverkiezingen met negen zetels opnieuw de grootste partij in de stad, op de voet gevolgd door D66 met acht zetels. Daarna VVD (zeven), GroenLinks (vijf), Partij voor de Dieren, PvdA en CDA met drie zetels en Denk met twee. En dan is er nog een aantal partijen met slechts één zetel.

Al tijdens de campagne worden de eerste belemmeringen opgeworpen. D66 wil niet in een coalitie met Hart voor Den Haag zolang de rechter geen oordeel heeft gevormd over de oud-wethouders Rachid Guernaoui en Richard de Mos. Ook PvdA en GroenLinks laten zich nadrukkelijk in die richting uit.

Daardoor wordt een coalitie mét Hart voor Den Haag erg moeilijk. Dat beseft ook de top van die partij. Vandaar dat de nummer twee, Rita Verdonk, direct na de verkiezingen op pad gaat om met partijen te praten en af te tasten wat er wél mogelijk is. Maar ondanks dat Guernaoui en De Mos verklaren dat zij geen wethouder willen worden, blijft de blokkade.

Onder deze moeilijke omstandigheden moeten de twee informateurs die door Hart voor Den Haag worden aangesteld op 31 maart aan de slag. Geerten Boogaard en Gert-Jan Oplaat slagen er niet in de partijen uit hun loopgraven te trekken. Ze moeten dan ook op 13 april melden dat er geen coalitie mogelijk is. De voorkeursvariantie van Hart voor Den Haag - een coalitie samen met VVD en D66 - komt er niet, omdat de democraten die blokkeren. Voor veel andere varianten is de Partij voor de Dieren nodig. Maar die is dan al afgehaakt vanwege de keuze voor Oplaat. Hij is ook belangenbehartiger van de pluimveesector en noemde dierenactivisten eerder 'terroristen'.

Als tweede partij neemt D66 het initiatief over en stelt de rector magnificus van de Erasmus Universiteit Rotterdam en D66-senator Annelien Bredenoord en Tweede Kamerlid én oud-raadslid van die partij Joost Sneller aan als verkenner.

Zij voeren tussen 15 en 29 april gesprekken met alle partijen, behalve Hart voor Den Haag. Die partij wilde niet praten voordat D66 opheldering zou geven het lobbywerk van de in opspraak geraakte prominent Frans van Drimmelen en inzage in rapport over hem van die partij.

Volgens de verkenners zijn er maar liefst acht alternatieven mogelijk: één zeven partijen variant; één zes partijen variant; vier vijf partijen varianten en twee vier partijen varianten. Die werden allemaal in diverse gesprekken besproken met partijen afzonderlijk of met combinaties van partijen. 'Een hobbelig pad', schrijven Bredenoord en Sneller woensdag in hun verslag.

Zó hobbelig dat het niet tot resultaat leidt. 'Alle mogelijke coalities stuitten vroeg of laat in het verkenningsproces op een blokkade van één of meerdere mogelijke deelnemers.'

Dat is eigenlijk eind april al duidelijk. Toch maken ze dat nog niet bekend. Omdat D66, VVD en GroenLinks nog een 'ultieme poging’ willen wagen om er toch nog uit te komen. Maar ook die mislukt.

Uit de verslagen van de gesprekken tussen de verkenners en de partijen wordt duidelijk waar de grootste bezwaren zitten. Zo willen vooral D66, GroenLinks en PvdA liever progressievere colleges dan het huidige. De VVD zou heel graag toch met Hart voor Den Haag in zee gaan en wil anders in een coalitie van 'slechts' vier partijen stappen. Dat laatste geldt ook voor het CDA. Daarnaast houden sommige partijen ook in meer of mindere mate aan elkaar vast, zoals VVD en CDA aan de ene kant en GroenLinks en de PvdA aan de andere.

Het maakt het afmaken van de puzzel ingewikkeld. Onder leiding van Bredenoord en Sneller lukt dat nu in ieder geval niet. 'In het licht van de grote en urgente uitdagingen waar de mooie stad Den Haag en haar inwoners voor staan, vinden wij dit een teleurstellende conclusie', schrijven ze woensdagmiddag aan de raad.

Donderdagavond komt de gemeenteraad bij elkaar om tijdens een ingelast debat te praten over hoe het nu verder moet. Een 'zwaargewicht' aanstellen, iemand die 'boven de partijen staat'? Of is nu de derde partij in Den Haag, de VVD, aan zet?

De derde stad van het land heeft ondertussen nog geen zicht op een nieuwe coalitie. Terwijl, zoals Bredenoord en Sneller benadrukken, 'de opgaven groot zijn'. Zij spreken daarom ook de wens uit dat de partijen snel het vertrouwen in elkaar hervinden om zich over de huidige blokkades heen te zetten. 'De stad mag van haar bestuurders verwachten dat zij hun verantwoordelijkheid nemen voor de aanpak hiervan. Sterker nog: de inwoners van Den Haag hebben daar recht op.'