D66-leider over Haagse formatie: 'Moeten op één lijn komen, anders draag je dat vier jaar mee'
DEN HAAG - 'Het is niet: tel wat zetels bij elkaar op en ga het maar doen. Je moet er echt zorgvuldig in zijn.' Dat zegt de Haagse D66-fractievoorzitter Robert van Asten over de tweede mislukte formatiepoging. De door zijn partij aangestelde verkenners trokken woensdag de conclusie dat er op dit moment geen nieuwe coalitie in beeld is. En dat terwijl er volgens meerdere partijen in de raad 'genoeg aanknopingspunten' zijn om eruit te komen. Donderdagavond is er een debat in de gemeenteraad over het mislukken van de formatie.
Ja, ook Van Asten vindt dat het veel te lang duurt met de collegevorming. 'Zeker gezien de problemen die er in de stad zijn', zegt hij. 'Maar tegelijkertijd moet je, om de stad wat te bieden, vanaf dag één met de partijen op één lijn zitten. Als je dat niet doet, draag je dat vier jaar lang met je mee en kom je eigenlijk niet tot echte beslissingen. Dan los je de problemen in Laak en Transvaal niet op, doe je niks aan de energietransitie en bouw je niet verder aan een stad die echt goed is voor alle Hagenaars.'
'We hebben vier heel roerige jaren achter de rug. Wat ik zelf zie in de vele gesprekken die ik met collega's heb gevoerd, is dat er diepe wonden zijn geslagen. En dat verdient het om even goed uitgesproken te worden. Daar kan je ook geen maanden of jaren voor nemen, dat zou ridicuul zijn. Maar zorg dat die basis nu goed is, en dan kun je doorbouwen', vertelt Van Asten in West Wordt Wakker op Radio West.
Verschillende partijen sluiten elkaar al vanaf het begin van de formatie in maart uit. D66 wil vanwege het corruptieonderzoek niet met verkiezingswinnaar en grootste partij Hart voor Den Haag, net als de PvdA en GroenLinks. Ook de Partij voor de Dieren ziet samenwerken met de partij van De Mos niet zitten, vanwege zijn keuze voor informateur Oplaat, die dierenactivisten eerder 'terroristen' noemde.
De VVD wil wel met Hart voor Den Haag in zee én ziet het liefst een coalitie waarin geen getalsmatig overbodige partijen zitten. Dat laatste wil het CDA ook. GroenLinks en de PvdA laten elkaar niet los en willen samenwerken in een zo progressief mogelijk college.
Nadat het de verkenners van Hart voor Den Haag niet lukte om een werkbare meerderheid te vinden, waren er in de tweede formatieronde volgens de D66-verkenners maar liefst acht opties mogelijk: één zeven partijen variant; één zes partijen variant; vier vijf partijen varianten en twee vier partijen varianten.
Die werden allemaal in diverse gesprekken besproken met partijen afzonderlijk of met combinaties van partijen. 'Een hobbelig pad', schrijven verkenners Annelien Bedenoord en Joost Sneller woensdag in hun verslag. Maar het leidt niet tot een doorbraak, tot teleurstelling van de verkenners. Het ontbreekt volgens hen aan politieke wil.
'Ik heb wat minder het gevoel dat er heel veel wonden zijn', reageert Hilbert Bredemeijer van het CDA op de opmerkingen van Van Asten. 'Ik vind het allerbelangrijkste dat we over onze schaduwen heen stappen en de handen ineenslaan in het belang van de stad. We kunnen het niet uitleggen dat we er zo lang over doen tot we überhaupt tot een gevoel komen dat we willen samenwerken.'
Ook GroenLinks-fractievoorzitter Mariëlle Vavier is teleurgesteld over het mislukken van de formatie, maar ziet ook positieve dingen. 'Als je het verslag van de verkenners leest, zie je dat er acht thema's zijn die door alle partijen breed zijn genoemd, bijvoorbeeld leefbaarheid in de wijken, energietransitie, bereikbaarheid. Ik zie wel aanknopingspunten voor een coalitie die de problemen aanpakt.'
En die zien Van Asten en Bredemeijer ook. 'Ik heb prettige gesprekken gevoerd met heel veel aanknopingspunten. Er is gesproken over wat goed is voor de stad en er zijn veel partijen die daar de schouders onder willen zetten. Dus ik denk dat we daar vrij eenvoudig uit kunnen komen', zegt Bredemeijer.
Van Asten: 'Ik heb sommige collega's de laatste twee maanden vaker gesproken dan in de afgelopen vier jaar. Op basis van al die gesprekken denk ik echt dat het mogelijk is om een coalitie te vormen. Ik zie dat niet zo somber in.'
Maar hoe dan verder? 'We hebben als GroenLinks steeds gezegd dat we een zo progressief en zo links mogelijk college willen', geeft Vavier haar voorkeur aan. 'Wat ons betreft moet dat ook een goede afspiegeling zijn van de verkiezingsuitslag. Dat zou doorgaan met het huidige college kunnen zijn.' Vavier legt de bal daarom bij de VVD, die eigenlijk niet verder zou willen met de PvdA. Een partij die GroenLinks juist niet wil loslaten.
'Het belangrijkste vraagstuk dat nu op tafel ligt, is op welke manier je een meerderheid wilt vormen', zegt Vavier. 'Is dat er een van krap 23 zetels (D66, VVD, CDA, GroenLinks, red.), of kan het ook een ruimere meerderheid van 26 zetels (met de PvdA erbij, red.) zijn? Wat ons betreft is 23 veel te kwetsbaar. We zouden met name het gesprek moeten voeren met de VVD, die op dit moment die 26 nog te ingewikkeld vindt.'
In een hok bij elkaar gaan zitten
D66-leider Van Asten zegt 'dat iedereen een beetje moet bewegen'. Hij is benieuwd naar de inbreng van alle partijen in het debat van donderdagavond. 'Het lijkt me goed dat een nieuw gezicht de verkenning gaat doen en dat diegene een stapje verder gaat, dus tegen partijen zegt: jullie moeten maar in een hok bij elkaar gaan zitten, dan kan het over de inhoud gaan. Dan zullen veel partijen elkaar vrij snel gaan vinden, denk ik.'
Ook Bredemeijer is voor de aanstelling van een 'verstandige man of vrouw, die boven de partijen staat'. Hij hoopt dat de voltallige gemeenteraad diegene de opdracht geeft om de formatie vlot te trekken. Wie dat moet zijn? 'Ik hoop dat we snel tot iemand komen en dan wel zo dat de hele gemeenteraad, en daarmee dus ook alle kiezers, een gevoel van vertrouwen in het proces hebben.' Het debat over de formatie in Den Haag begint donderdagavond om 19.30 uur.
