Na informateurs en verkenners moet nu een 'adviseur' Haagse formatie uit het slop trekken

Foto ter illustratie
Foto ter illustratie © ANP
DEN HAAG - Nadat achtereenvolgens twee informateurs en twee verkenners er niet in slaagden een coalitie te smeden in Den Haag wil de gemeenteraad nu een nieuwe variant proberen. Een 'onafhankelijke, boven de partijen staande en met gezag opererende adviseur' moet uitweg gaan vinden in de ontstane impasse in de formatie. Dat heeft de gemeenteraad donderdagavond besloten.
Op verzoek van Hart voor Den Haag kwam de raad bijeen om te praten over de voortgang van de formatie. De partij had dat debat al vorige week aangevraagd omdat het volgens partijleider Richard de Mos wel erg stil bleef over de resultaten van de gesprekken onder leiding van Annelien Bredenoord en Joost Sneller. Woensdag gaven zij per brief wel duidelijkheid. Zij moesten toen tot hun eigen teleurstelling melden dat er geen coalitie in beeld was.
Tijdens het debat donderdag werd nog eens duidelijk waarom. Volgens verkenner Sneller zijn in theorie ongeveer veertig varianten voor een college mogelijk. Een flink aantal werd nu ook in het openbaar besproken. Partijen bevroegen daarbij elkaar waarom ze een blokkade voor een van opties hadden opgeworpen. 'Daar voelden we geen comfort bij', klonk het dan bijvoorbeeld. Of de geopperde coalitie zou kunnen rekenen op te weinig steun in de raad. Of juist weer bestaan uit te veel partijen. Of uit partijen die ideologisch te ver van elkaar vandaan liggen.
De Haagse gemeenteraad debatteert over het mislukken van de formatie
De Haagse gemeenteraad debatteert over het mislukken van de formatie © Omroep West

Flinke ruzies

Een ding verzekerde Sneller wel. In de wandelgangen in het Haagse stadhuis klinkt steeds weer het gerucht – dat weliswaar ook door de hoofdrolspelers zelf wordt ontkend – dat de huidige wethouders Anne Mulder (VVD) en Martijn Balster (PvdA) de afgelopen jaren flinke ruzies met elkaar gehad zouden hebben. Maar, verklaarde de verkenner: 'Er liggen geen blokkades voor personen.' Een probleem minder.
Het opmerkelijke was wel dat, hoewel er nog geen zicht is op een coalitie, partijen in de raad allemaal wel benadrukten dat dit eigenlijk onverantwoord is. Den Haag kent grote uitdagingen, verklaarde bijna iedere fractievoorzitter tijdens het debat. De stad staat er financieel niet goed voor, er zijn grote problemen in wijken als Laak en Transvaal, steeds meer mensen kunnen de energierekening niet betalen, steeds meer kinderen gaan zonder brood naar school. Reden te over voor een daadkrachtig stadsbestuur om snel de handen uit de mouwen te steken.

Weinig beweging

Toch was er ook donderdagavond nog weinig beweging. Of het zou moeten zijn dat DENK een 'nee' tegen deelname aan een heel links stadsbestuur van zeven partijen heeft ingetrokken. En andere raadsleden zagen in een debatje tussen VVD-leider Anne Mulder en Rita Verdonk van Hart voor Den Haag een aanwijzing dat liberalen ook wat afstand willen nemen van een voorkeur voor die laatste partij.
Wel deed Verdonk zelf nog een poging om D66, GroenLinks en PvdA te bewegen de weigering om met Hart voor Den Haag in een stadsbestuur te stappen te laten vallen. 'De opdracht is nu om bruggen te bouwen. We moeten frustraties en irritaties aan de kant schuiven', zei zij. Maar de flirt werd niet beantwoord. D66-leider Robert van Asten bijvoorbeeld bleef bij zijn oude standpunt: niet met Hart voor Den Haag in een college. 'In woorden stellen alle partijen het belang van de stad voorop. Van daden, bijvoorbeeld blokkades opheffen naar elkaar is niets te merken', aldus een teleurgestelde Verdonk na afloop.

Verklaring

Verkenner Sneller zei wel enigszins een verklaring te hebben voor het feit dat het moeilijk verloopt. Niet alleen leggen de partijen zelf de lat hoog, ook waren de afgelopen vier politieke jaren 'uitzonderlijk heftig'. Onder meer door corona waren er weinig gelegenheden om 'het wederzijds vertrouwen te herstellen'.
CDA-leider Hilbert Bredemeijer kwam daarom met een door vrijwel iedereen gesteund voorstel om dan maar weer een nieuw iemand aan te stellen om de kluwen aan blokkades te ontknopen. 'Een andere aanpak', noemde hij dat. Al vonden sommigen het eerder een ander woord voor 'verkenner' of 'informateur'. Maar dat is dus het aanstellen van een gezaghebbende adviseur. Iemand die boven de partijen staat.

Niet eens

Weinig hoopgevend was het dat de partijen het vervolgens bijna niet eens konden worden over alleen nog maar het tijdstip waarop ze gaan praten over wie dat dan moet worden. Direct na de vergadering? Vrijdagmiddag 14.00 uur? Dinsdagmiddag? Het werd uiteindelijk vrijdagmiddag 16.00 uur.
Terwijl Sneller net daarvoor nog had gewezen op het risico van een chicken game: een spel waarbij als niemand toegeeft, er voor iedereen gevaar ontstaat. En hij schuwde zelfs niet John F. Kennedy te parafraseren. Partijen moeten zich niet afvragen wat de formatie voor hen kan betekenen, maar wat zij voor de formatie kunnen betekenen.