Hagenaar voorziet serie op Netflix van geluid: 'Eigenlijk is het allemaal nep'

Hij kan er inmiddels om lachen, maar een veel gehoorde reactie die Van Spreuwel krijgt als hij vertelt dat hij soundspecialist is luidt: 'Oh, jij doet het geluid? Oh, dan heb je de muziek gedaan. Wat mooi! Maar mensen realiseren zich helemaal niet dat de rest van de geluiden ook erbij is gemaakt, of gemanipuleerd, of gemixt. En meestal nog veel meer dan de muziek.'

De soundspecialist doet dat vanuit zijn huiskamer in de Haagse Houtwijk, die hij volledig heeft omgebouwd tot een geluidsstudio. Vanachter de montagetafel kijkt hij uit op een metershoog en kamerbreed beeldscherm. Aan de muur hangen geluidspanelen, voor de ramen hangen geluidsdichte gordijnen en over de hele kamer verspreid hangen twaalf speakers. Achter hem torenen drie zwartleren fauteuils boven hem uit. Hier kunnen gasten meekijken naar de films, documentaires en televisieseries die hij van geluid heeft voorzien.

Van Spreuwel is inmiddels bij ruim 130 producties betrokken geweest, waaronder de documentaire 'Ramses' en de bioscoopfilms 'De Nieuwe Wildernis' en 'Hollands Licht', die allemaal werden bekroond met een Gouden Kalf. Zelf werd hij genomineerd voor de documentaire 'Silence Of The Tides', die momenteel nog in de bioscoop is te zien. Zijn meest recente project is de docuserie 'Voices Of Liberation' op Netflix, met bekende acteurs als Thomas Brodie-Sangster, Bart Peeters en Bella Hay.

Maar wat doet de Hagenaar dan als soundspecialist? 'Ik doe vooral geluidsnabewerking. Dus dat is eigenlijk het geluid dat na de set, bij de montage, naar boven komt. Daar heb je te maken met een team, die door mij wordt geleid, de supervising soundeditor. En er is iemand die het geluid mixt, de geluidsmixer, dat ben ik ook.'

Daar komt veel meer bij kijken, of beter gezegd: luisteren, dan je in eerste instantie denkt. 'Het klinkt heel vanzelfsprekend: je laat de camera draaien, daar zit geluid bij en je bent klaar. Het verschil is dat je het geluid niet kan dirigeren, bepalen wat er dan te horen is. En daar komen wij dan in beeld, want wij kunnen bepalen wannéér er een geluid te horen is, hoe hard je het hoort en wat het geluid met je doet.'

Dat vraagt om nader uitleg: 'Het is heel belangrijk om de kijker te sturen. De filmmaker wil bijvoorbeeld een romantische scène maken en dan is het aan ons de taak om die scène romantisch te maken. Dat kan uiteraard met muziek, maar dat kan ook met een zacht vogeltje op de achtergrond. Of een briesje dat er waait. Dat doe je niet met een juichende menigte. Dat is niet romantisch. Dus je moet denken wat geluid met jou doet.'

Voor de docuserie van Netflix moest Van Spreuwel nog veel meer uit de kast halen, want het archiefmateriaal uit de Tweede Wereldoorlog was meestal niet voorzien van geluid: Wat wij krijgen is eigenlijk... silent movie. Wij hebben al dat geluid na moeten maken om het realistisch te maken.' Op zijn beeldscherm van de computer is het geluid met heel veel geluidssporen is opgebouwd: 'Ieder geel blokje staat voor een geluidje. Een stukje golfslag van de zee. Hier verderop is een kanonschot. En zo zijn er allerlei elementen die samen die scène vormen.'

Terwijl hij verteld laat hij zien en horen hoe dat dan klinkt. 'We kijken naar beeld: oh, daar staat een kanon en dan hoor je een kanonschot.' Voor de grap wijst hij op het geluid van de oprukkende soldaten: 'Dat hoeft niet altijd het realistische geluid te zijn. Het geroep van de soldaten is dat van een Australische voetbalwedstrijd. Het zijn kreten van paniek, die je doen geloven dat er iets aan de hand is. Er moet snel iets gebeuren. En dat zorgt er voor dat die soldaten dat karakter krijgen van: snel, vlug, vlug, vlug naar het strand.'

Behalve dat hij het beeld invult met het geluid met wat je ziet, vult hij het ook in met geluid om een bepaald gevoel mee te geven. Om dat te illustreren laat hij een fragment zien dat recentelijk is opgenomen en waarbij een soldaat vanuit een bunker voor zich uit staart: 'De filmmaker suggereert dat hij kijkt naar het slagveld. Die ziet wat er toen is gebeurd. Wij hebben dat met geluid doorgetrokken en er een galm op gezet waardoor het een dromerig effect krijgt. Daarnaast zit er ook nog een onheilspellende windvlaag onder. Wat je onbewust het gevoel geeft dat er iets naars aan de hand is. Dat manipuleren we met geluid.'

Bij het kanonschot is het dus: wat je ziet, is wat je krijgt. Bij het fragment slagveld is het: wat je voelt, is wat je krijgt. 'We geven de kijker het gevoel dat we aan het kijken zijn naar het verleden. En We vinden dat dat een niet-vrolijke dag was. Dat gevoel kunnen we manipuleren met geluiden. Daar zien we geen wind of kanonslagen, maar suggereren we dat wel met geluid. The sound is a feeling.'