Een afgehakte hand en de Delftse Schie: topfotografen laten zich inspireren door Mauritshuis

Hedwig Wösten van het Mauritshuis leidde de fotografen allemaal rond door een nog leeg museum. Het was tijdens een van de lockdowns, dus ze werden door niemand afgeleid. De kortste rondleiding duurde ruim twee uur, de langste meer dan vijf uur. Sommigen kwamen meerdere keren terug, anderen wisten meteen welk schilderij de 'muze' zou worden.

Zo koos de Vlaamse fotograaf Stephan Vanfleteren voor 'De anatomische les van Dr Nicolaes Tulp' van Rembrandt. Een werk waarin drie van zijn fascinaties samenkomen: naakt, de dood en religieuze kunst. Met name de hand van de dode man op het werk fascineerde Vanfleteren. De man was namelijk een misdadiger, die ter dood was veroordeeld. Maar voordat hij werd opgehangen was zijn rechterhand al afgehakt. Rembrandt wilde aanvankelijk de bloederige stomp schilderen, maar koos er uiteindelijk voor om toch maar de hand af te beelden, die er in werkelijkheid dus helemaal niet was. Dit geheim kwam aan het licht nadat er een röntgenfoto van het schilderij werd gemaakt. Vanfleteren beeldde alleen maar die hand uit en liet de rest weg.

Voor Vincent Mentzel was Vermeers 'Gezicht op Delft' de inspiratiebron. Het is een schilderij dat hij al kent sinds zijn jeugd. Hij maakte hetzelfde stadsgezicht als Vermeer, maar dan van deze tijd. Net als Vermeer zette hij de werkelijkheid een beetje naar zijn hand, door de foto iets te bewerken met moderne technieken. 'Maar ook weer niet teveel hoor', zegt hij.

De foto geeft volgens Mentzel op een pijnlijke manier aan hoeveel er is verdwenen in Delft. Het beeld van Vermeer is amper nog te herkennen. 'Het huidige gezicht op Delft is te lelijk voor woorden', zegt Mentzel. 'Het is nog maar een schim van wat het was, zo zwaar toegetakeld'. Zijn boodschap is helder: 'Denk na voordat je iets sloopt, vooruitgang betekent niet altijd dat iets beter of aantrekkelijker wordt.'

Het Mauritshuis heeft zestien zalen. De komende tijd hangt in elke zaal één foto. Soms is de vergelijking met het originele werk duidelijk. Maar in sommige gevallen is er wat uitleg nodig. Die krijg je als bezoeker in de vorm van een audiotour, waarin de fotografen zelf uitleggen hoe ze tot hun keuze zijn gekomen. Voor het museum is fotografie iets heel nieuws. De medewerkers hebben dit project ervaren als leerzaam.

'Het heeft ons vooral een nieuwe manier van kijken naar onze eigen kunst opgeleverd', vertelt Hedwig Wösten. 'Een nieuwe moderne manier, die wij onszelf niet kunnen leren. Daarvoor heb je anderen nodig. We hebben dus niet alleen zestien fantastische werken, maar we hebben ook echt een andere manier van kijken ontdekt.'

De tentoonstelling FLASH I BACK maakt deel uit van de activiteiten in het kader van het 200-jarig bestaan van het Mauritshuis.