Jeugdbendes aangepakt: 'Mij maken ze niks wijs en dat weten ze'

21 juli 2022, 07:01 • 5 minuten leestijd

Coaches Berend en Dick I © Omroep West

DELFT - Jongens van 16 en 17 jaar die met kapmessen een leeftijdsgenoot aanvallen in een winkelcentrum in Delft. Rivaliserende jeugdgroepen die zwaaien met wapens en geld in online video's, en niet bang zijn voor bloedige confrontaties in het echte leven. Coaches Dick en Berend proberen dat soort jongens op het rechte pad te krijgen. 'Het is echt niet makkelijk voor ze om eruit te stappen, hun hele identiteit zit in dat netwerk.'

Dick en Berend werken voor Delft Support in opdracht van de gemeente Delft en begeleiden met nog een derde collega zo'n 40 jongeren. 'We zijn vijf jaar geleden begonnen. Toen was de aanleiding een criminele jeugdgroep in de wijk Buitenhof. Sommigen hebben carrière gemaakt in de criminaliteit, anderen zijn meer geland en hebben een gezin gesticht, kindjes gekregen. Die groep is wel uit beeld.'

Nu richten ze zich vooral op een jeugdgroep die twee jaar geleden ontstond in het Rode Dorp in Delft. 'De kern is zich ZQ gaan noemen, maar van die kern is niets meer over. Ze komen nu overal vandaan, zelfs van buiten Delft.' De coaches omschrijven de meeste groepsleden als jongens die ergens bij willen horen. 'Ze zetten ZQ achter hun naam, poseren met een mes en worden een lopend doelwit. Want jongens uit Zoetermeer en Den Haag komen hierheen en kijken wie ze kunnen pakken.'

ZQ staat voor zero-quinze, oftewel 015, het netnummer van Delft. De groep vecht een langlopende ruzie uit met de Haagse drillrapgroep SK6, een naam die refereert aan het Schipperskwartier. Drillrap is een uit Amerika overgewaaide hiphopstroming. In drillrapclips komen vaak wapens in beeld of er wordt opgeroepen tot geweld of bedreigingen.

Het Delftse coachtraject is vrijwillig. 'Ze mogen er ja of nee op zeggen. Maar als ze nee zeggen dan krijgen ze meer aandacht van de politie,' vertelt Berend. 'We spreken af wanneer en waar ze willen. Soms loop je door de wijk, soms haal je een broodje. Alles wat een vertrouwensband op kan bouwen dat doe ik, alles om de drempel te verlagen,' vult Dick aan.

'We hebben een geheimhoudingsplicht, maar we hebben wel contact met de politie, daar zijn we altijd heel eerlijk in. Als het fout gaat, dan hoor ik dat van de politie, maar als het goed gaat dan geven we dat ook door en gaat de politie minder op hun huid zitten.' Dick zegt stellig: 'Dit soort jongens denken altijd dat ze alles en iedereen van alles wijs kunnen maken. Maar ze hebben heel snel door: tegen deze man kan ik fabels vertellen, maar hij weet precies met wie ik waar ben gezien.'

De gemeente Delft heeft één geprioriteerde jeugdgroep die zich bezighoudt met drillrap. 'De aanpak richt zich momenteel op 15 leden, waarvan acht jongeren woonachtig zijn in Delft en zeven jongeren in omliggende gemeenten. De Delftse jongeren wonen voornamelijk in de wijken Voorhof en Buitenhof. 'Met de jongeren die niet in Delft wonen is nauw contact met de betreffende gemeenten', laat een woordvoerder weten.

De groepsdruk speelt een grote rol en maakt het lastig voor de jongens om eruit te stappen, vertellen de coaches. 'Hun imago is vaak het enige wat ze hebben. Ze zijn altijd bezig met angstaanjagend zijn, clips maken, elkaar uitdagen.' Ze staan niet stil bij de gevolgen, legt Dick uit. 'Als je uit Delft komt en een technische opleiding wil doen, moet je naar de Haagse Tinwerf. Maar daar loopt half Schipperskwartier ook rond, dus dat gaat niet.'

Dick en Berend helpen de jongens die ze coachen met school, werk of geldzaken. 'Ze weten vaak niet hoe je een DigiD moet aanvragen of dat je geld van de belasting kan terugkrijgen,' vertelt Berend. ‘Ze gooien heel makkelijk de handdoek in de ring: ik kan dit niet. Want dat hebben ze in het verleden honderd keer gehoord. Maar wij geloven in ze.'

'We zijn soms fel, maar we blijven wel,' vult Dick aan. 'School of instanties haken eerder af. Wij rennen niet gelijk weg als het verkeerd gaat. Ook niet als ze achter de tralies belanden.' 'Er is eigenlijk niks wat ze kunnen doen waardoor wij verdwijnen,' lacht Berend. 'Tenzij het beter gaat.' Als jongeren een half jaar lang niet meer overlastgevend of crimineel in beeld komen, dan wordt er afgeschaald en stopt het gegevens delen met de politie.

Sommige jongeren zijn al jaren in beeld, vallen steeds terug in verkeerd gedrag. Moeten die niet gewoon flink gestraft worden? Dick en Berend zijn daar fel in. 'Zwaarder straffen levert geen betere burgers op. De tijd gaat op pauze in de cel, meer is het niet. Wat wij doen is veel beter. Tijd, aandacht, ernaast gaan staan.'

Ellie de Mooij van de jeugdreclassering beaamt dat. 'Het is altijd maatwerk. Maar wat helpt is geduld. Deze jongens hebben vaak veel meegemaakt. Ze hebben een hang naar de straat. Accepteer dat ze terugvallen. Zet iemand in die voor langere tijd naast zo’n jongen gaat staan en hem niet veroordeelt.'

Advocaat Jeffrey Jordan staat regelmatig minderjarigen bij. Hij is positief over het inzetten van coaches. 'Ik ken er een aantal en ik herken er bijna mezelf in. Ik voel me vaak een coach voor die jongens. Ze zijn zoekende, hebben niet altijd steun, zoals een oudere broer of iemand ze wegwijs maakt.'

Volgens Dick en Berend is 70 procent van de jongens die ze hebben gecoacht niet meer in beeld geweest bij de politie. 'Ik ben trots op hoe we dit hier doen. Jongens die hun diploma halen, een huis kopen en je dan gaan appen dat ze superblij zijn.' Dat zit hem volgens de mannen in de centrale aanpak van de gemeente Delft. 'Wij zijn met z’n drieën en iedereen die we nodig hebben, zit hier in het gemeentehuis. Dat zijn we nog nergens anders tegengekomen. Korte lijntjes, overzicht over wat er op dit gebied in deze stad gebeurt. Dat is een belangrijke succesfactor.'

Jongeren uit Delft die een coach krijgen aangeboden, moeten aan de volgende voorwaarden voldoen. Ze zijn tussen de 12 en 27 jaar, hebben strafbare feiten gepleegd of zijn als overlastgevend bestempeld door de politie, er zijn zorgen dat ze verder afglijden en ze hebben meerdere problemen die samenwerking vragen van verschillende instanties.