Hoe gaat het met de bakkers bij ons in de buurt? 'Collega's lopen rond als zombie'

Bakker Max van der Zijden
Bakker Max van der Zijden © Bakkerij Klink/Dick van der Veer Fotografie
REGIO - Het zijn erg pittige tijden voor de bakkers. De eerste ondernemers hebben de afgelopen tijd al hun deuren moeten sluiten, vooral vanwege de gestegen energieprijzen. Maar die zijn lang niet het enige probleem. Moeten we ons zorgen maken over ons dagelijks brood? 'Ja', zeggen sommige bakkers. Tegelijkertijd willen ze ook niet de moed verliezen.
Het is wel duidelijk dat het een gevoelig onderwerp is: bij sommige bedrijven willen ze absoluut niets zeggen, of ze bellen gewoon niet terug. Bij de bakkers die we wel spreken overheerst een dubbel gevoel.
Ja, ze willen wel aandacht voor hun problemen en er graag voor zorgen dat de ambachtelijke bakker blijft bestaan. Maar nee, ze brengen liever geen al te negatief verhaal, omdat ze niet willen dat er onrust ontstaat onder hun personeel en omdat ze bang zijn dat klanten anders afhaken. Het geeft aan hoe moeilijk deze harde werkers het momenteel hebben.

Alles wordt steeds maar duurder

'Absurde energieprijzen, hogere huren, duurdere grondstoffen, stijgende minimumlonen, hogere belastingen, toegenomen bankkosten, meer kosten voor verpakkingsmaterialen', Max van der Zijden somt het rijtje naadloos op. Hij is de baas van bakkerij Klink in Voorburg (6 winkels, 48 werknemers). 'We bestaan al 227 jaar maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Mijn vader is oud-bakker in Den Haag, maar ook hij zegt dat dit nog nooit op deze schaal is voorgekomen.' Van der Zijden geeft toe dat het een lastige situatie is.
'We zeilen scherp aan de wind en het is er niet allemaal leuker op geworden. Ik ben ondernemer geworden omdat ik dat fantastisch vind. Lekker mijn klanten verwennen en verrassen. Maar nu moet ik te veel met randzaken bezig zijn, omdat alles steeds verandert.' Zijn collega Christiaan Verhoog van de gelijknamige bakkerij uit Voorschoten ervaart hetzelfde: 'Er zijn inderdaad ook wel momenten dat ik mij afvraag: waar ben ik in beland. Over het algemeen ben ik wel positief en van pluk de dag, het is niet anders. Maar ik ken wel collega's die er echt doorheen zitten. Die zien het niet meer en lopen als een zombie rond. Alle bakkers vragen aan elkaar: hoe gaat het met jou? Er is wel een negatief sentiment, ja.'

'Het draait om de klanten, die grijpen straks mis'

Verhoog (vijf winkels, 60 personeelsleden, bestaan sinds 1924) wil vooral benadrukken dat de situatie ook niet in het belang van de klant is. Want dat zijn de mensen waar het volgens hem om draait. 'Die moeten echt beseffen wat er aan de hand is. Straks grijpt de consument mis. We gaan als dit zo door gaat tekorten krijgen, zeker op drukke dagen zoals de zaterdag, omdat er bakkers wegvallen.'
Ook bakker Laurens Bosman uit Rijswijk (sinds 1947, zeven filialen, 70 werknemers, bestaat sinds 1947) maakt zich zorgen om collega-ondernemers. 'Bakkers die nu al een variabel energiecontract hebben, die redden het niet. Wij zitten nog tot januari goed, maar daarna gaat onze energierekening naar bijna vier ton per jaar. Dat heb ik niet.' Hij wil naar eigen zeggen ook niet de laatste zijn die overblijft. 'Nee zeg, we hebben elkaar allemaal nodig. Om een vuist te maken tegenover de supermarkt, samen reclame te maken en elkaar te ondersteunen. Dus ik ben zeker niet blij als andere bakkers omvallen.'
Laurens Bosman was op jonge leeftijd al aan de slag in de bakkerij
Laurens Bosman was op jonge leeftijd al aan de slag in de bakkerij © privécollectie
Bij bakkerij Ammerlaan in Sassenheim hebben ze zelf geen winkels, maar leveren ze naast de horeca en supermarkten ook aan 13 bakkerswinkels. Bij het familiebedrijf, dat al 65 jaar bestaat, werken 40 mensen in de productie en 'in de keten in totaal al gauw 200 man', zegt eigenaar Mitchel Ammerlaan. Voor hem verandert er dit jaar nog niet zoveel, maar volgend jaar wel. Dan loopt zijn energiecontract af.
'En ook de grondstoffen worden duurder. Maar wij hebben het voordeel dat we collectief inkopen en dat gebeurt gespreid over het jaar. Dus dan is de prijsstijging waarschijnlijk wel te overzien.' Ammerlaan ligt er vooralsnog niet 's nachts over te piekeren. 'Ik lig gelukkig niet zo vaak wakker, maar er zal wel iets moeten gebeuren, want we hebben er nu eenmaal mee te maken. We proberen de prijzen voor iedereen te overzien te houden, maar we gaan wel voorzichtig verhogen.'

'Supermarkt oneerlijke concurrent'

De bakkers hebben ook last van de supermarkten, zeker op dit moment. Dat zegt Edwin Remmerswaal van Meesterbakker Remmerswaal Roodenrijs uit Rijswijk (sinds 1885). 'Brood is het nieuwe bier, de supermarkten gebruiken dat als lokkertje om klanten te trekken. Ik vermoed dat ze daar geen winst op maken of zelfs verlies.'
Remmerswaal noemt dat oneerlijke concurrentie. 'Ze compenseren dat door andere producten 20 procent duurder te maken. Maar wij kunnen dat niet, wij moeten het alleen van brood hebben.' Hij pleit daarom ook voor een prijsplafond voor energie, zodat de bakkers wat meer lucht krijgen. 'Ook wij herkennen het verhaal van onze collega's en hebben er last van, maar wij redden het nog wel, natuurlijk.'
Bakkers aan het werk bij Bakkerij Van Den Berg.
Bakkers aan het werk bij Bakkerij Van Den Berg. © Marijn Langeberg
Ook bij bakkerij Van den Berg in Maasdijk (sinds 1879, 11 winkels en ongeveer 120 man personeel) gaan de prijzen omhoog, vertelt Ruben van den Berg. Bij dit Westlandse familiebedrijf maken ze zich ook wel zorgen. 'Het is cruciaal dat de prijzen omhoog gaan, maar ook dat de klanten blijven', zo schetst hij het dilemma.
'Vanaf maandag gaan bij ons de prijzen ietsje stijgen, ja. Je kijkt ook wat collega's gaan doen, want je wilt jezelf niet uit de markt prijzen. Misschien haken mensen af, dan gaan ze naar de supermarkt. En door de inflatie is er minder geld te besteden, dus kunnen ze bijvoorbeeld geen luxe gebak of taartjes meer bij ons kopen.'

Steunmaatregelen zijn onderweg

Toch is Van den Berg nog positief. 'Nou ja, we hopen dat de markt zich herstelt en dat we van daaruit weer verder kunnen. Het is nu wel ernstig, maar gelukkig zijn we een stabiel bedrijf', zegt hij. Mogelijk gloort er licht aan de horizon, want het kabinet heeft steunmaatregelen aangekondigd voor het midden- en kleinbedrijf, vanaf november. Maar bij Bakkerij Klink in Voorburg hebben ze zo het donkerbruine vermoeden dat die niet veel uit zullen richten.
'Nou ja, beter te laat dan helemaal niet, zullen we maar zeggen. Maar veel bakkers staat het water echt tot aan de lippen', zegt Max van der Zijden. 'Ik hoop dat de overheid echt zijn verantwoording neemt. Het zou toch zeer droevig zijn als we hier na 227 jaar de deur moeten dichtgooien. Er eten ook vijftig gezinnen uit dit bedrijf.'

Bakker rekent energietoeslag

Zijn collega Laurens Bosman kan zich haast niet voorstellen dat het zover komt. 'Wij zijn een familiebedrijf, dat zeg je niet zomaar op.' Van de politiek verwacht hij niet veel. 'Als je ziet hoeveel moeite het al kostte om voor de mensen met lage en modale inkomens iets geregeld te krijgen, dan vraag ik me af of ze voor ons als ondernemers wel iets gaan doen.'
Het is nu afwachten. 'Ik kan mij niet voorstellen dat ze alle slagers, bakkers en groenteboeren laten sluiten. Die verantwoording wil de overheid toch niet dragen? Dat hoop ik dan maar.' Ook de Voorschotense bakker Verhoog heeft geen hoge pet op van de huidige regering. 'Als ik zie hoe ze nu opereren en constant achter de feiten aanlopen. Met rare uitspraken over brood op lage temperatuur bakken en het geld weghalen bij energiebedrijven… Nee, daar heb ik geen vertrouwen in.' Verhoog pakt de zaken trouwens anders aan en berekent nu een energietoeslag door aan zijn klanten.
De energietoeslag van Bakker Verhoog.
De energietoeslag van Bakker Verhoog. © Omroep West
'Dat was een hoop gedoe, want alle kassa's moesten worden aangepast en dat ging niet zo makkelijk. Maar het is gelukt en nu komt er automatisch vier procent bij. Dus op twee euro bijvoorbeeld acht cent meer. Dat valt nog mee. Daarmee ga ik het voorlopig wel redden ja, maar we zitten wel aan onze limiet. Het moet niet gekker worden. We draaien gewoon door, maar teren er op in momenteel. We verdienen gewoon helemaal niks.'
Laurens Bosman heeft zijn hoop gevestigd op de toekomst. 'Het zal in januari toch wel veranderd zijn?' klinkt het vertwijfeld. 'Dit is niet te bevatten, niemand kan dit sturen. Alleen de overheid, dié moet nu gaan reguleren. Dit is een vicieuze cirkel, de prijzen gaan straks verder omhoog en de klanten gaan afhaken. De mensen hebben het al zo moeilijk. Ik wil gewoon brood bakken, voor iedereen. Dát is het uitgangspunt.'

Politiek broedt op oplossing

Een woordvoerder van het Ministerie van Economische Zaken zegt dat er 'druk wordt gewerkt aan een regeling voor 'energie-intensieve mkb'ers, zoals bakkers, slagers, tuincentra, sauna's enzovoorts.' Hij erkent dat het door de grote verschillen in energieverbruik tussen de bedrijven lastig is een energieplafond in te stellen.
Naar verwachting is er 'binnen een paar weken duidelijkheid, in elk geval moet de regeling er in november zijn.' Hoe die eruit ziet is dus nog niet te zeggen. 'We bekijken meerdere opties, zoals een prijsplafond of een kredietregeling, maar dat moet allemaal nog worden uitgewerkt, aldus de woordvoerder.
Bakker aan het werk bij Bakkerij Van Den Berg
Bakker aan het werk bij Bakkerij Van Den Berg © Marijn Langeberg

Sommige bakkers breiden juist uit

Ondertussen weten sommige ondernemers van de nood ook een deugd te maken. Zoals Edwin Remmerswaal. 'We hebben net een bakkerij overgenomen in De Lier, die was gestopt. En we openen binnenkort ook nog een nieuw filiaal in winkelcentrum Duinzigt, in Den Haag.'
Die komen bovenop de al bestaande 20 filialen en reeds meer dan 200 man personeel. Zo'n investering lijkt opmerkelijk, in deze tijden van crisis. Remmerswaal: 'Nou ja, het is anticyclisch denken. Als er nog meer winkels voor een goede prijs over te nemen zijn, dan ben ik zeker in de markt.'

Aandacht vragen

De Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemersvereniging (NVOV) uit Gouda deelt de zorgen van de bakkers in onze omgeving, vertelt directeur Marie-Hélène Zengerink. 'Daarom zijn we met acties bezig, zoals onlangs een advertentie in de krant om aandacht te vragen bij de politiek voor de gestegen prijzen. Dit kan zo niet langer. Er moet een oplossing komen voor bedrijven zoals bakkerijen.'
Ze wijst erop dat de bakkers wel willen besparen op energie, maar dit vaak niet kunnen. 'We hebben dat nu eenmaal nodig voor ons productieproces.' Een oplossing zou volgens haar zijn om anders om te gaan met het prijsplafond. 'Consumenten gaan vanaf een bepaald verbruik meer betalen, maar wij zijn nu eenmaal grootverbruikers dus daar hebben wij niks aan. En de energierekening bestaat voor bijna de helft uit belasting, daar kan de overheid heel snel iets aan doen.' In het uitzendgebied van Omroep West zijn volgens de NBOV 137 bakkerijen gevestigd, sommige dus met meerdere winkels. Daarin zijn de 'buitenlandse' bakkerijen niet meegeteld.