Ieder schilderij een eigen vliegtuig: tentoonstelling Mauritshuis is militaire operatie
28 september 2022, 08:00 • 3 minuten leestijd
DEN HAAG - Ze worden nooit uitgeleend: de schilderijen uit de wereldberoemde Frick Collection in New York. Het Mauritshuis heeft dus een wereldprimeur, want tien topstukken uit 'The Frick' zijn tijdelijk in Den Haag te zien. Na deze tentoonstelling zal dat nooit meer gebeuren. Onder de werken zijn een Vermeer en een Rembrandt. Het zijn schilderijen die stuk voor stuk miljoenen waard zijn. Het vervoer naar Den Haag en terug is dan ook als een militaire operatie.
Het is net als bij een reis van het koninklijk paar: ze vliegen elk apart. De tien schilderijen uit The Frick Collection in New York zijn zo uniek en kostbaar, dat de risico's zoveel mogelijk moeten worden gespreid. 'Stel dat er iets gebeurt met zo'n vliegtuig, dan ben je er maar een kwijt en niet alle tien', zegt directeur Martine Gosselink van het Mauritshuis. 'We zijn er echt ontzettend voorzichtig mee, want het is onvervangbaar. Je krijgt het nooit meer terug'. Het transport wordt uitgevoerd door bedrijven die zijn gespecialiseerd in het vervoer van kunstwerken. Mensen die precies weten wat ze doen.
Dat de schilderijen die nooit worden uitgeleend nu toch eenmalig buiten New York te zien zijn, heeft alles te maken met een verbouwing. De Amerikaanse collectie hangt gewoonlijk in Frick Madison; het voormalige woonhuis van kunstverzamelaar Henry Clay Frick en tegenwoordig een museumgebouw. Dat wordt op dit moment gerenoveerd en is dus niet te bezoeken. Alleen daarom zijn er tien topstukken uitgeleend aan Den Haag.
Eigenlijk is het een soort ruil. 'Toen het Mauritshuis in 2013 werd verbouwd is het Meisje Met de Parel van Vermeer naar New York gegaan. En dat doen we eigenlijk ook nooit, want dat is onze Mona Lisa. Het is dus echt 'once in a life time', vertelt Martine Gosselink.
Alle schilderijen zijn gemaakt door Hollandse meesters. Door schilders die 'van ons' zijn, zoals Rembrandt van Rijn uit Leiden en Johannes Vermeer uit Delft. Lang geleden werden ze opgekocht door de steenrijke verzamelaar Henry Clay Frick. En hij was niet de enige. Er waren rond 1900 heel veel buitenlandse kunstliefhebbers met veel geld, die massaal Europese kunst opkochten.
Werken van Vermeer, Frans Hals, Rembrandt en Pieter de Hooch werden door Nederland met het grootste gemak verpatst. Pas later kwam de spijt. 'Het geeft maar weer aan hoe voorzichtig je moet zijn met het verkopen van dit soort grootmeesters. Want eenmaal verkocht, dan ben je ze voorgoed kwijt', zegt Gosselink.
'Drie Vermeers had gemogen, maar vonden we niet helemaal netjes'
Tot en met half januari zijn tien van die werken weer even thuis. Het Mauritshuis kreeg volledig de vrije keus in wat ze wilden lenen. 'We hadden drie Vermeers kunnen kiezen, maar dat vonden we niet helemaal netjes naar het Rijksmuseum toe. Zij komen volgend jaar met een grote Vermeer-tentoonstelling. Dus het is er maar een geworden', zegt de directeur. 'De soldaat en het lachende meisje' is volgend jaar trouwens ook in het Rijksmuseum te zien.
Het absolute topstuk is een zelfportret van Rembrandt uit 1658. Volgens kenners het allermooiste zelfportret van Rembrandt dat er bestaat. Ook zijn er schilderijen te zien van onder anderen van Albert Cuyp, Meindert Hobbema en Jacob van Ruisdael.
De tentoonstelling 'Manhattan Masters' is tot en met 15 januari te zien in het Mauritshuis in Den Haag.
