Nieuw wapen in geweld door drillrappers: een online gebiedsverbod

Hart voor Den Haag wil experimenteren met een proef voor online gebiedsverboden. Raadslid Rachid Guernaoui stelde deze week vragen aan de Haagse gemeenteraad. Het online gebiedsverbod zou specifiek gelden voor drillrappers. 'Het doel is om geweld door drillrappers of oproepen tot geweld tegen te gaan', aldus Guernaoui. Bij een online verbod kunnen drillrappers geen berichten meer plaatsen. Ook wil Hart voor Den Haag een zwarte lijst maken van drillrappers die oproepen tot geweld, met als consequentie dat de gemeente Den Haag hun optredens kan verbieden.

Bij een online gebiedsverbod wordt een persoon (tijdelijk) de toegang tot bepaalde sociale media of websites verboden. Ook een tijdelijk verbod op het doen van specifieke uitlatingen online behoort tot de mogelijkheden.

Het begon een jaar geleden in de gemeente Utrecht. Burgemeester Sharon Dijksma legde een 17-jarige jongen uit Zeist een online gebiedsverbod op. Tijdens de avondklok in coronatijd verspreidde de tiener op sociale media opruiende berichten waarin hij jongeren opriep om te komen rellen. De burgemeester verbood hem om nogmaals online zulke oproepen te verspreiden, anders zou hem een boete van 2500 euro boven het hoofd hangen. Een half jaar later trok Dijksma het online verbod in.

Begin dit jaar schreef de VVD in Breda een brief waarin zij de burgemeester van Breda verzochten om een digitaal gebiedsverbod in te voeren voor 'internethooligans', mensen die vanachter hun pc anderen aanzetten tot fysieke rellen. Sinds vorig jaar onderzoekt ook de gemeente Amsterdam de mogelijkheden voor een online gebiedsverbod. Vorige week maakte burgemeester Halsema bekend te starten met een proef. Het Openbaar Ministerie en de politie zullen hieraan meewerken. Deze week riepen ook Leefbaar Rotterdam en Hart voor Den Haag op tot een online gebiedsverbod.

Uit eerdere onderzoeken blijkt dat de drillrapmuziek niet leidt tot geweld, maar wel een katalysator is voor geweld. Ook in de regio Den Haag is sinds een paar jaar sprake van hevige geweldsincidenten tussen jongeren die gelinkt lijken te zijn aan rivaliserende drillrapgroepen. Met messen en andere wapens gaan de jongeren elkaar te lijf.

Onderzoek van het het Actiecentrum Veiligheid en Zorg laat zien dat online uitingen tussen jongeren vaak katalyserend werken voor fysiek geweld op straat. Jongeren die onderdeel uitmaken van een drillrapgroep worden soms vanuit hun eigen groep opgehitst om de confrontatie aan te gaan met leden van rivaliserende groepen, of worden door de tegenpartij bewust online uitgedaagd.

De afgelopen jaren raakten meerdere jongeren (zwaar)gewond bij gewelddadige confrontaties tussen rivaliserende jeugdgroepen. In sommige gevallen kostte deze strijd jongeren zelfs het leven. Vorig jaar werd de 17-jarige Myron het dodelijke slachtoffer van een ruzie tussen een groep uit Delft en een groep uit Den Haag. 'Er gaat er eentje plat', zei een van de verdachten in aanloop naar die ruzie in een groepschat.

In 2019 kwam de 19-jarige Bilal om het leven door messengeweld. Alleen had Bilal niets met drillrapgroepen te maken. Op de Pier in Scheveningen werd in de zomer van 2020 een jongen uit een Rotterdamse drillrapgroep doodgestoken door tegenstanders uit Amsterdam. Via Snapchat daagden de groepen elkaar uit.

Het is nog de vraag of een online gebiedsverbod juridisch haalbaar is. Een burgemeester mag op straat een gebiedsverbod opleggen, maar online is dit nog onbekend terrein. Eerder bleek al dat zowel de burgemeester van Utrecht als de minister van Justitie en Veiligheid geen duidelijke wettelijke basis konden aanwijzen voor een gebiedsverbod.

Ook burgemeester Halsema waarschuwt voor het risico dat de gemeente Amsterdam teruggefloten kan worden door een rechter of de Autoriteit Persoonsgegevens. Toch waagt de gemeente Amsterdam een poging om 'landelijke wetgeving te versnellen'. Volgende week publiceert de Onderzoeksgroep Cybersafety een rapport waarin mogelijke juridische oplossingen voor een online gebiedsverbod geboden worden. In het rapport wordt gekeken naar de Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV), waarin de gemeentelijke regels staan op het gebied van openbare orde en veiligheid.