Forse kritiek op plannen voor Den Haag Zuidwest: raad niet goed geïnformeerd

Veel woningen in Den Haag Zuidwest verkeren in slechte staat
Veel woningen in Den Haag Zuidwest verkeren in slechte staat © ANP
DEN HAAG - De Haagse wethouder Martijn Balster had de gemeente beter moeten informeren over de plannen voor de vernieuwing in de Dreven, Gaarden en Zichten in Zuidwest. Hij heeft 'twijfelachtig' gehandeld bij de manier waarop hij de raad informeerde. Bovendien is er toch sprake van staatssteun. De Europese Unie moet dat gaan beoordelen. Dat kan lang duren. Daarom is het nu nog niet duidelijk of de vernieuwing in de huidige vorm wel binnen de afgesproken tijd door kan gaan.
Dat constateert een commissie van de Haagse gemeenteraad die heeft onderzocht of er een raadsenquête over het project Dreven, Gaarden en Zichten moet komen. Die commissie vindt zo'n groot onderzoek – waarbij ook getuigen onder ede kunnen worden gehoord – niet nodig.
Toch komt de commissie zelf wel met een aantal conclusies en voorstellen voor verbetering die er 'niet om liegen', aldus de voorzitter, raadslid Robert Barker van de Partij voor de Dieren. 'De raad moet beter worden geïnformeerd over dit project. Wij adviseren daarom om de grote risico's die bij dit project spelen beter in kaart te brengen. Daarnaast is het wenselijk om te werken aan de relatie tussen college en raad, zodat er een sfeer van vertrouwen in plaats van wantrouwen ontstaat.' Het college van burgemeester en wethouders laat in een eerste reactie weten de stukken en de aanbevelingen 'zorgvuldig' te gaan bestuderen en later met een inhoudelijke reactie te komen naar de gemeenteraad.

Woningen tegen de vlakte

De Dreven, Gaarden en Zichten is een van de grootste vernieuwingsoperaties in z'n soort in Nederland. De bedoeling is dat in het gebied ongeveer 2000 woningen tegen de vlakte gaan. Hier komen nieuwe woningen voor in de plaats. Tegelijkertijd worden er 3500 extra woningen gebouwd. In totaal komen er na de sloop dus 5500 woningen terug, zowel huur- als koopwoningen.
De plannen hiervoor leidden tot veel discussie in de gemeenteraad. Ook buurtbewoners zijn kritisch. Tijdens de debatten in de raad bleek dat een aantal partijen in de raad grote twijfels had over de manier waarop wethouder Martijn Balster (PvdA) de politiek had ingelicht over de rol van de welstandscommissie. Het gebied is ooit door de gemeente zelf aangewezen als beschermd stadsgezicht. Om de vernieuwing mogelijk te maken, wordt dat besluit ingetrokken. De welstandscommissie had daar grote moeite mee. Maar Balster deelde die informatie pas in een laat stadium met de politiek. De welstandscommissie zelf was daar zeer ontstemd over. En de wethouder zei ook in daarop volgende debatten dat dit anders had gemoeten.

Discutabel

Een bureau dat in opdracht van de commissie van de raad die gang van zaken rond het beschermd stadsgezicht onderzocht, noemt het handelen van de wethouder 'op punten twijfelachtig'. De wethouder had documenten hierover veel eerder met de gemeenteraad moeten delen, is opnieuw de conclusie. Dat de raad een belangrijke beslissing moest nemen op een moment dat niet alle informatie hierover beschikbaar was, is 'ongelukkig' en 'discutabel'.
Volgens de commissie van de raad heeft de manier van handelen van de wethouder geleid tot aantasting van het vertrouwen in het college. 'Het is onwenselijk dat bij de informatievoorziening tussen college en raad telkens de vraag rijst of de informatie volledig is. De kwaliteit van het democratisch besluitvormingsproces wordt hierdoor geschaad, terwijl juist van belang is dat college en raad met respect voor elkaars rollen een gedegen stadsbestuur vormen,' stelt de commissie.

Staatssteun

In het verleden was er ook al veel discussie over de vraag of sprake is van staatssteun bij het project. De wethouder won hierover juridisch advies in en daaruit zou blijken dat dit niet het geval is. De commissie van de gemeenteraad vroeg ook een expert naar de financiële constructie te kijken. Die komt tot de conclusie dat bij sommige onderdelen van het project wel degelijk sprake is van staatssteun, bijvoorbeeld aan de bouwer.
De commissie van de gemeenteraad denkt dat de Europese Commissie het project moet gaan beoordelen. De tijd die hiervoor staat loopt uiteen van drie tot 26 maanden. 'De onzekerheid rond het toestaan van staatsteun brengt voor het project extra risico's met zich mee, dat al onder grote tijdsdruk wordt uitgevoerd', aldus de commissie van de raad. Het stadbestuur zou deze risico's niet voldoende zien. Daarom moet nu toch ook in beeld worden gebracht wat de gevolgen zijn van een eventuele vertraging.

Vraagtekens

De commissie heeft verder ook grote vraagtekens bij de manier waarop de keuze is gemaakt voor de bouwer. Een nieuwe uitspraak van de Hoge Raad over dit soort kwesties zou ook gevolgen kunnen hebben voor dit project. Verder denken de raadsleden dat de wethouder de financiële risico's te rooskleurig ziet. Sommige daarvan zouden niet 'voldoende in kaart' zijn gebracht.
Volgens de commissie had Balster de gemeenteraad in het verleden veel beter op de hoogte moeten stellen over het project en de mogelijke risico's. 'Op momenten van besluitvorming door de raad was namelijk niet altijd alle informatie beschikbaar.'

Blijvend investeren

Dat moet de komende tijd veel beter, is nu het advies. Daarom moet het stadsbestuur de komende tijd 'blijvend investeren in de relatie tussen college en raad.'
Commissievoorzitter Barker in een schriftelijke verklaring: 'Voor de relatie tussen college en raad is het onwenselijk als bij het beschikbaar stellen van informatie telkens de vraag rijst of de informatie volledig is. Wat ons betreft past het dat bij twijfel documenten wel met de raad worden gedeeld en liever eerder dan later.'