Wethouder biedt nogmaals excuses aan, maar blijft achter vernieuwing Den Haag Zuidwest staan

Het is een van de grootste operaties in zijn soort in Nederland. De vernieuwing van de Dreven, Gaarden en Zichten in Den Haag. In deze drie buurten in Den Haag Zuidwest staan veel verouderde woningen. Ongeveer 2000 daarvan willen de gemeente, woningbouwcorporatie Staedion en bouwer Heijmans slopen. Voor iedere sociale woning die zo verdwijnt, komt een nieuwe terug. Daarnaast komen er nog eens 3500 extra huizen bij, sociale huurwoningen én midden huur- en koopwoningen.

Maar de start van het project verliep niet soepel. De Dreven werden nog maar in 2004 tot gemeentelijk beschermd stadsgezicht verklaard. Dit omdat het als 'een van de architectonische en stedenbouwkundige hoogtepunten' van Zuidwest werd gezien. Een kritisch advies van de welstandscommissie over de sloop ervan ging pas laat naar de gemeenteraad. Die bleek onaangenaam getroffen, de oppositie sprak zelfs van een 'slinkse streek'. Balster bood daarop ook al zijn excuses aan, maar dat kon niet voorkomen dat de oppositie een motie van wantrouwen tegen hem indiende. Bovendien leidde de gang van zaken tot wantrouwen in de raad.

De politiek besloot een speciale commissie te laten onderzoeken of het nodig was dat een van de zwaarste wapens in moest worden gezet om de zaak grondig uit te zoeken: een raadsenquête. Vorige week bleek dat die commissie vindt dat zo'n enquête niet nodig is. Wel is er forse kritiek op de gang van zaken. De wethouder had de raad beter moeten informeren en hij heeft 'twijfelachtig gehandeld' was de conclusie.

Balster komt deze vrijdag met een reactie op dat rapport. Hij neemt in grote lijnen alle aanbevelingen over, zegt hij in een toelichting op zijn werkkamer in het stadhuis. Bijvoorbeeld die over het advies van de welstandscommissie. 'Als we terugkijken op hoe dit is gelopen en de gevoelens die het bij de raad heeft veroorzaakt, hadden we dat advies eerder naar de raad gestuurd. Ik heb daar ongelooflijk veel van geleerd.'

Misschien wel belangrijker: de wethouder belooft dit in de toekomst anders te gaan doen. De welstandcommissie krijgt een nieuwe naam: Adviescommissie omgevingskwaliteit Den Haag. Die krijgt straks ook de mogelijkheid om rapporten meer rechtstreeks aan de gemeenteraad te sturen.

Een andere zorg is dat bij het project mogelijk toch sprake is van staatssteun. Dat zou kunnen leiden tot lange procedures bij de Europese Unie met als gevolg enorme vertraging. Balster zegt nu de rapporten die zijn gemaakt in opdracht van de commissie goed te gaan bestuderen. Wel is het zo dat al voor Kerst waarschijnlijk een eerste signaal binnenkomt of het project bij de Europese Unie moet worden aangemeld.

Toch blijft hij erbij dat een bijdrage van de gemeente noodzakelijk is. 'Een groot project als dit zonder publieke steun voor bijvoorbeeld sociale woningen en een oplossing voor het parkeren lukt niet.' Maar hij onderstreept dat het geld van gemeente en Rijk niet naar een projectontwikkelaar gaan. 'We sponsoren geen marktpartijen.'

Verder was er ook kritiek op de aanbesteding. Een uitspraak van de Hoge Raad over een kwestie die in een andere gemeente speelde, zou problemen kunnen veroorzaken. Omdat die uitspraak ingewikkeld is en nog niet zo lang geleden werd gedaan, worstelen op dit moment veel gemeenten ermee hoe ze die precies moeten uitleggen. Voor Zuidwest speelt dit echter niet meer, zegt Balster. Eventuele concurrenten van Heijmans die de klus graag hadden willen doen, hebben zich niet gemeld. 'Daar hebben we geen last meer van.'

De gemeentelijke accountants deden ook onderzoek naar het project. Die zagen grote financiële risico's. De wethouder erkent dat het een groot en ingewikkeld project is dat risico's kent. Al was het alleen maar door bijvoorbeeld stijgende prijzen in de bouwwereld. In de brief aan de raad staat dat de gemeente 'geen overeenkomsten hoeft aan te gaan die zij niet kan dragen'. Daarnaast is er al extra geld gereserveerd voor tegenslagen en wordt de raad met regelmaat op de hoogte gesteld van de voortgang.

Met zijn toezeggingen hoopt Balster de relatie met de raad te verbeteren. Neemt niet weg dat hij toegeeft dat hij het jammer vindt dat zo'n enorm project een stroeve start kende. Voor het feit dat dit onder meer kwam door het gedoe met het welstandsadvies, steekt hij de hand in eigen boezem, zegt hij. 'Dat was buitengewoon vervelend.' De andere punten horen ook wel een beetje bij een operatie van deze omvang. 'That is all in the game.'

Toch blijft de wethouder overtuigd van de noodzaak van vernieuwing in Zuidwest. Een noodzaak die vanwege de huidige energiecrisis alleen nog maar groter is geworden. 'Het is een enorme operatie. Maar een die we met volle overtuiging doen. De woningen daar zijn dringend aan vervanging toe. Ze zijn slecht tot zeer slecht. De mensen hebben er last van schimmel, het tocht er, ze kunnen hun huis soms niet warmer stoken dan 18 graden. Het is keihard nodig dat we dit doen. Natuurlijk, dat blijft ingewikkeld. Maar we proberen iedereen stapje voor stapje mee te nemen.'