Den Haag gaat mensen met schulden beter helpen: 'Ik kon het niet behappen'

Dit soort situaties moet in de toekomst veel minder voorkomen, is het idee. Want de Haagse gemeenteraad nam recent unaniem een voorstel van ChristenUnie/SGP aan, zodat mensen met schulden veel eerder, beter en langduriger worden geholpen. 'Je ziet gewoon wat schulden met mensen doen', aldus fractievoorzitter Judith Klokkenburg. 'En als gemeente hebben we de mogelijkheden om hieraan iets te doen.'

Voor Brigitte begonnen de problemen toen zij in 2016 begon als schoonheidsspecialiste. Een eigen zaak uit het niets opbouwen bleek lastiger dan gedacht. Toen zij een jaar later ging scheiden van haar man, kwam ze in de schulden: 20.000 euro moest ze afbetalen. 'Ik kon het niet behappen.' Tevergeefs klopte ze aan bij de gemeente met het verzoek om hulp. 'Ze zeiden: u hebt geen vast woonadres en geen vaste baan, we kunnen u niet helpen.'

Wat volgde was een drie jaar lange strijd om te overleven. Brigitte nam zelf contact op met schuldeisers om hen te overtuigen van het feit dat er bij haar niets te halen was. Maar het viel vaak bitter tegen. 'Op het moment dat je aan de grond zit, krijg je geen hulp', is haar ervaring.

Dat leidde tot een spiraal van nog hogere rekeningen. 'Mensen die het al moeilijk hebben, worden ook nog geconfronteerd met incassokosten. Een rekening van 900 euro, werd zo 2000 euro vanwege de extra kosten van de deurwaarder. Waarom? Dat heeft geen enkel nut. Dat moet toch anders kunnen in deze maatschappij.'

Uiteindelijk vond Brigitte weer een baan. En slaagde ze erin om via wettelijke schuldsanering (Wsnp) uit de problemen te komen. Al viel dat niet mee, want ze werkte 32 uur. Terwijl je voor hulp eigenlijk 36 uur moet werken. Maar toch: 'De bewindvoerder neemt een enorme last van je schouders omdat die gaan onderhandelen met de schuldeisers.'

Het verhaal van Brigitte is zeker niet uniek, vertelt Judith Klokkenburg van ChristenUnie/SGP. Uit cijfers uit 2019 blijkt dat zeker 36.000 huishoudens in de stad 'problematische schulden' hadden. Door corona en de stijgende lasten zijn dat er inmiddels waarschijnlijk al veel meer geworden, zegt zij. Slechts een fractie van die gevallen, uiteindelijk duizend, komt in een schuldhulpregeling terecht. Wat er met al die andere gezinnen gebeurt, is niet helemaal duidelijk.

Het is reden voor haar partij om een initiatiefvoorstel te schrijven dat ertoe moet leiden dat méér mensen beter worden geholpen. Dat moet al beginnen door zo snel mogelijk in te grijpen als mensen in de schulden komen. Al sinds 2021 is daarvoor een rol weggelegd voor de gemeente. Die krijgt signalen van bijvoorbeeld woningbouwcorporaties, energiebedrijven, zorgverzekeraars en drinkwaterbedrijven als mensen hun rekeningen niet betalen.

In het voorstel staat dat dit - zodra het wettelijk mag - moet worden uitgebreid met onder meer banken, hypotheekverstrekkers, Centraal Justitieel Incassobureau, Belastingdienst, telecombedrijven en incassobureaus.

Vervolgens gaat de gemeente sneller contact opnemen met mensen waarom het gaat. Niet alleen per brief maar het liefst persoonlijk. Verder gaat de gemeente veel meer en beter voorlichting geven. Daarvoor komt op plekken waar ingrijpende gebeurtenissen plaatshebben van mensen - echtscheidingsadvocaten, huisartsen, ziekenhuizen, notarissen, uitvaartmaatschappijen, geboorteklinieken - informatie beschikbaar in meerdere talen.

Ook moet de schuldhulpverlening makkelijker toegankelijk worden. Eventuele drempels weg: een gesprek bij mensen thuis of anders in een prettige omgeving, gratis bellen, het verbeteren van klachtenafhandeling.

Bovendien is het voortaan de bedoeling dat iedereen die zich meldt ook echt wordt geholpen. Nu vallen nog te veel mensen af. Daarvoor moeten de hulpverleners soms ook iets meer vasthoudend worden en de begeleiding beter.

Tot slot moet worden voorkomen dat mensen die al zijn geholpen weer terugvallen. Daarvoor is nazorg van groot belang, staat in het aangenomen plan. Want de ervaring leert dat tussen de negen en vijftien procent van de mensen die in problemen kwamen binnen vier jaar alweer een nieuw krediet afsluiten of betalingsachterstanden oplopen. Doel is dat straks niemand na hulp niemand terugvalt.

Volgens de ChristenUnie zijn er meer dan genoeg redenen om het aanpakken van schulden een belangrijk onderwerp te maken. Al was het alleen maar die gevolgen, aldus het raadslid. 'Mensen gaan in de overlevingsstand en krijgen te maken met stress. Het heeft een diepe impact op het leven. Het belemmert mensen om te kunnen participeren in de samenleving. En aan die situatie wil ik graag iets verbeteren.'