Nauwelijks zicht op geluidsoverlast Schiphol: 'Overheden moeten probleem erkennen'

Omgevingsdienst West-Holland is verantwoordelijk voor het bewaken en verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van de leefomgeving in de Leidse regio en daarbuiten. Deze regio heet 'Holland Rijnland' en beslaat een groter gebied dan alleen de Leidse regio. Dit doen ze door vergunningverlenings-, toezichts-, handhavings- en adviestaken uit te voeren. Vliegtuiglawaai, zoals de omgevingsdienst het zelf noemt, valt ook onder het toezicht van de Omgevingsdienst. De regio Holland Rijnland loopt van Katwijk tot Nieuwkoop en van Alphen aan den Rijn via Leiden naar Lisse. De regio heeft meer dan 366.000 inwoners en een deel van deze inwoners worstelt al jaren met de overlast door vliegtuigen die van en naar Schiphol overkomen.

In het vorige deel van deze serie werd al duidelijk hoe groot de overlast is in de gemeenten in de Leidse regio. Zo komen de meeste klachten bij Schiphol al bijna twee jaar binnen vanuit Oegstgeest.

Om geluidsoverlast door vliegtuigen in kaart te brengen hebben een aantal gemeenten meetpunten (palen) van Sensornet op enkele plaatsen staan. Het bedrijf Sensornet is gespecialiseerd in langdurige metingen, de meeste resultaten zijn openbaar en real-time te volgen. Een meetpunt kost rond de 4500 euro per jaar. De gemeenten waar meetpunten staan hebben Omgevingsdienst West-Holland opdracht gegeven om deze data te vertalen naar een rapportage. Ook gemeenten die zelf geen meetpunten hebben, verwijzen door naar deze omgevingsdienst als het gaat om vliegtuigoverlast.

Eén keer per jaar maakt de omgevingsdienst - in opdracht van de gemeenten waar de meetpunten staan - de balans van vliegtuigoverlast op door een rapportage te maken. Deze rapportage wordt naar eigen zeggen weer doorgestuurd naar Schiphol, Luchtverkeersleiding (LVNL) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Gemeenten gebruiken de rapportages in gesprekken met Schiphol.

Toch reageert de woordvoerder van Luchtverkeersleiding Schiphol verbaasd wanneer wij de data van de omgevingsdienst willen bespreken. De luchtverkeersleiding lijkt niet op de hoogte te zijn van de omgevingsdienst-rapportages. We moeten zelfs de rapportages van de omgevingsdienst doorsturen, zodat ze zelf kunnen kijken om welke data het gaat.

Voor veel gemeenten uit de regio zijn er geen ondersteunende data over vliegbewegingen en geluid afkomstig van meetpunten beschikbaar. Omdat er niet overal meetposten in de regio staan, blijven klachten uit die gemeenten zonder ondersteunend bewijs en dus subjectief. In de gehele regio stonden er de afgelopen jaren slechts 21 meetpunten. De gemeente Katwijk heeft als enige gemeente dit jaar drie meetpunten geïnstalleerd.

Om te achterhalen in hoeverre de overlastmeldingen uit de Leidse regio gegrond zijn, analyseerden we de rapportages van de aanwezige meetpunten van de omgevingsdienst. Om een goed beeld te krijgen, hebben we historische data afkomstig van de meetpalen van 2016 tot 2021 op een rij gezet.

Voor de meeste gemeenten waar de meetpunten staan is het totale vliegverkeer op jaarbasis de afgelopen jaren stabiel te noemen, met uitzondering van de coronajaren 2020 en 2021. Voor de gehele Leidse regio daalde het aantal vluchtbewegingen in de afgelopen twee jaar fors.

Er is aan de hand van deze data geen verklaring te vinden waarom het aantal klachten dan wel zo is gestegen. Alleen in Leimuiden en Noordwijk is een stijging van het vliegverkeer te zien in 2021. Daar nam het aantal vliegbewegingen - ondanks de terugval door de coronacrisis - fors toe.

Oegstgeest, dat de afgelopen kwartalen de ranglijst overlastmeldingen aanvoert bij BAS (Bewoners Aanspreekpunt Schiphol), zit qua vliegbewegingen in 2021 ver onder het aantal van voor de coronacrisis. Het is dan aan de hand van deze data niet te bepalen waarom inwoners van Oegstgeest zoveel overlast ervaren.

Is het dan raadzaam voor gemeenten om (meer) meetpunten te installeren, zodat er meer zicht komt op eventuele geluidshinder door vliegtuigen? SchipholWatch is er geen voorstander van. Deze stichting strijdt voor een betere leefomgeving en dus tegen de verdere groei van Schiphol op de huidige locatie.

De woordvoerder laten namens de stichting weten: 'Wij zijn geen voorstander van extra meetpunten. De overlast en schade is bekend en hoeft niet verder onderzocht te worden. Waar we wel voorstander van zijn, is dat overheden dit probleem erkennen en actie ondernemen door een krimp van Schiphol en het afschaffen van nachtvluchten.'

De regio heeft grote blinde vlekken als het gaat om in het kaart brengen van vliegtuigoverlast. De omgevingsdienst dient als doorgeefluik naar gemeenten. Daarnaast geven de rapportages slechts een beperkt beeld van de geluidshinder in de Leidse regio. Ook hebben gemeenten pas achteraf inzicht op overlast, doordat rapportages op jaarbasis worden gemaakt. Tussentijds ingrijpen kunnen en doen gemeenten hierdoor niet.

Het is de vraag of gemeenten hier verder op gaan acteren, zeker gezien het feit dat het vliegverkeer nog gaat groeien de komende jaren. In ieder geval tot het oude niveau van voor de crisis. Er kunnen in theorie nog tienduizenden extra vluchten boven de regio bijkomen, totdat het vastgestelde maximumaantal vliegbewegingen is bereikt. Zowel gemeenten als de omgevingsdienst lijken passief te zijn om overlast aan te pakken. Terwijl gemeenten én de omgevingsdienst de verantwoordelijkheid hebben om de kwaliteit van leven van haar inwoners te beschermen.

Het totaal aantal vluchten mag dan door coronacrisis gedaald zijn, de data van de meetpunten laten zien dat er iets anders aan de hand is in de Leidse regio en dat merken de bewoners ook. En dat zijn de avond- en nachtvluchten. Meer hierover woensdag in deel drie van deze serie.