Iris fotografeert kinderen die vastlopen op school: 'Het onderwijssysteem barst en breekt'
15 december 2022, 10:30 • 3 minuten leestijd
ZOETERMEER - 'Hoe kan school een plek bieden voor ieder kind?' Dat vraagt de Haagse fotograaf Iris Valentina zich af. Ze geeft fotografielessen in Zoetermeer en merkte in haar omgeving dat steeds meer basisschoolleerlingen vastlopen in het regulier onderwijs. Om deze kinderen een stem te geven, fotografeert ze hen en tekent hun verhalen op. 'Door mijn lens zie ik de kracht van deze kinderen.'
Een burn-out op je elfde. Angst om naar school te gaan, pesterijen en te weinig begeleiding bij hoogbegaafdheid. Iris komt het allemaal tegen in haar fotostudio. 'Veel kinderen worden op school niet goed begrepen. Ze zijn als vierkantjes die door een rondje moeten worden geperst', zegt Iris. 'Ze moeten passen in een voorbedacht systeem, wat niet altijd mogelijk is.'
Het gevolg? 'Steeds meer thuiszitters of kinderen die zich dagelijks ongelukkig voelen op school.' Iris geeft deze kinderen een stem in haar fotoproject 'De Kinderen van het Onderwijs'.
Een verhaal dat Iris is bijgebleven is dat van Silvijn. 'Hij is hoogbegaafd en voelde zich niet thuis op school. Hij moest zich 'normaal gedragen', waardoor hij zich juist niet meer zichzelf voelde. Uiteindelijk kwam hij zelfs thuis te zitten met een burn-out. Hij was toen pas 11 jaar.'
In haar studio ziet ze de kinderen door haar lens. 'Ik zie kinderen vol vuur en vol potentie. Ik zie kwetsbaarheid, maar ook kracht. Het is jammer dat er op school niet op die manier naar hen gekeken wordt.' Iris wil wel benadrukken dat dit naar haar idee niet altijd aan juffen en meesters ligt. 'Zij doen vaak enorm hun best, maar hebben te maken met een hoge werkdruk en grote klassen. Dan kun je ook niet alles zien en doen.'
Door de gesprekken met kinderen en hun ouders heeft Iris steeds meer het gevoel dat er iets aan het onderwijssysteem moet veranderen. 'Er is veel uitval, stress en afwijzing. Kinderen en hun ouders worstelen met het systeem', vertelt Iris. 'Als oplossing worden er bijvoorbeeld kindercoaches ingezet, of kunnen kinderen weerbaarheidstrainingen krijgen, een psycholoog of huiswerkbegeleiding. Of ze krijgen een label. Ik vind dat symptoombestrijding. Niet meer dan een pleister op een wond.' Maar wat is dan wel de juiste oplossing? 'Veel meer ruimte voor het individu', meent Iris. 'Een zorg die gecombineerd wordt met onderwijs. Zoals bij het leerrecht-voorstel van D66.'
D66 wil het zogenoemde 'leerrecht' invoeren, bedoeld voor kinderen die nu tussen wal en schip vallen en thuis komen te zitten. In dit wetsvoorstel wordt gesproken over een leerambtenaar. Die krijgt de bevoegdheid voor elk kind dat niet in het schoolpotje past een oplossing te vinden. En die oplossing moet dan ook door de school worden uitgevoerd. Het leerrecht is een onderdeel van de Onderwijsvisie die D66 deze zomer heeft gepresenteerd. Het wetsvoorstel gaat binnenkort naar de Raad van State, het belangrijkste adviesorgaan van Kamer en kabinet. Daarna zou het door de Eerste en Tweede Kamer kunnen worden behandeld.
Tussen 2013 en 2017 was er sprake van een jaarlijkse daling van het aantal leerplichtige kinderen en jongeren die niet op een school stonden ingeschreven. Sinds 2018 is er een lichte stijging. In Nederland zijn er volgens de Stichting Ouders en Onderwijs 15.000 kinderen die niet naar school gaan. Ongeveer de helft van deze kinderen heeft een zogenoemde ontheffing van de leerplicht gekregen. Alleen kinderen die volgens een arts psychisch of lichamelijk niet geschikt zijn om onderwijs te volgen, komen hiervoor in aanmerking.
Juist de kinderen die Iris in haar studio ontmoet, vallen hier tussenin, zegt ze. 'Een beetje tussen wal en schip en zo voelen zij zich ook.' De fotograaf is nu een half jaar bezig en zette ongeveer twintig kinderen op de foto. En dat gaan er nog veel meer worden. 'Ik ga door tot politiek Den Haag wil luisteren.'
