Sporten tijdens menstruatie: 'Je bent, net als Jutta Leerdam, misschien juist sterker'

Wanneer je als vrouwelijke topsporter bijna ieder weekeinde aan de bak moet, ontkom je er natuurlijk niet aan dat je soms een prestatie moet leveren terwijl je ongesteld bent. Maar je hoort er bijna nooit iemand over. Totdat Jutta Leerdam er na haar vierde opeenvolgende overwinning op de 1000 meter over begon in een interview met de NOS: 'Ik was zaterdag heel erg ongesteld en heb veel bloed verloren. Ik was er deze keer zo ziek van.'

Yousra Jaddour uit Zoetermeer is gespecialiseerd in het trainen van vrouwen. Of preciezer gezegd: (aanstaande) moeders. Ze weet alles van de invloed die vrouwelijke hormonen hebben op het lichaam en de training. Dat schaatsster Leerdam ondanks haar menstruatieklachten een topprestatie kon leveren, verbaast Jaddour niet. 'De eerste dag van je menstruatie, wanneer het bloedverlies opstart, wordt alles onder invloed van hormonen wat weker. Dan moet je ook niet van alles willen. Maar in de twee weken erna ben je juist sterker. Het lichaam weet dat er geen kind in de buik zit en hoeft daar geen reserves voor aan te houden. Daarom ben je sterker.'

Dat veel vrouwen niet weten hoe hun cyclus de trainingen beïnvloedt, komt volgens Jaddour omdat vroeger al het onderzoek op mannen is gedaan: 'En dan gingen ze ervan uit dat vrouwen gewoon een soort kleine mannen waren met iets meer vetweefsel. Inmiddels is er meer onderzoek naar vrouwen gedaan en blijken onze hormonen grote invloed te hebben op trainingen en prestaties.'

Zelf leidt Jaddour trainers op in haar PowerMama Gym. Ze leert hen juist de cyclus van een vrouw te gebruiken om een trainingsschema te maken. 'In de eerste twee weken ben je sterker, ligt je pijngrens hoger en herstel je sneller. Dus dan moet je juist krachttraining doen. Tot aan je eisprong. Daarna bouw je twee weken minder spieren op en kun je je beter op cardiotrainingen richten.' Dit geldt overigens allemaal niet wanneer je aan de pil bent of een hormoonspiraal gebruikt. 'Dan werkt het misschien wel meer als een kleine man met meer vetweefsel', grapt Jaddour.

Volgens de sportverslaggever van de NOS hoor je topsporters zelden over menstruatieklachten als verklaring voor tegenvallende prestaties, een slechte dag of mindere vorm. En Jutta Leerdam lijkt erop gebrand dat taboe te doorbreken: 'Ik wilde het eigenlijk ook nog zeggen voor de camera (van Studio Sport), want het is wel een ding in de sport.' Leerdam heeft er geen moeite mee om over het delicate onderwerp te praten. 'O nee, ik kom uit een heel open familie, alles is bespreekbaar bij ons. Daardoor ben ik er heel makkelijk in.'

Jaddour is heel blij met die openheid van Leerdam, want ook in 'gewone' sportscholen heerst er nog wel een taboe rond menstrueren. 'Ik train zelf in een CrossFit-box en heb weleens voorgesteld om op de wc's maandverband en tampons neer te leggen. Nou, dat gebeurt mooi niet.' Ook houden trainers in gemengde sportscholen volgens de PowerMama-coach te weinig rekening met de cyclus van vrouwen. 'Je hoort aan het begin van de training nooit de vraag: Wie is er toevallig ongesteld? Terwijl ik het echt merk, sinds ik erop ben gaan letten. Dan ging mijn maximale krachttraining niet zo lekker en dan zag ik later dat dat gezien mijn cyclus heel logisch was.' Het is volgens de Zoetermeerse personal trainer wel in opkomst om rekening te houden met de hormooncyclus voor het trainen of zelfs de cyclus te gebruiken voor optimaal resultaat.

Leerdam is niet de eerste Nederlandse topsporter die open is over tegelijkertijd presteren en menstrueren. Voormalig wielrenster Leontien van Moorsel, viervoudig olympisch kampioen, was er in 2003 ook open over toen ze het werelduurrecord verbrak. 'Ik ben ongesteld, dus dat is super', zei Van Moorsel toen tegen dagblad Trouw. 'In de week voordat ik menstrueer heb ik altijd vermoeide benen, maar als het dan eenmaal zover is, dan heb ik het idee dat mijn pijngrens verder weg ligt.'

Die stelling blijkt dus nu wetenschappelijk onderbouwd en Yousra Jaddour, die het voorbeeld van Van Moorsel niet kende, reageert enthousiast. 'Ik wist wel dat Chinese gewichthefsters wedstrijden zo plannen dat ze ongesteld zijn voor een topprestatie. Maar ik vind het heel gaaf om te horen dat Leontien van Moorsel dat ook al deed.'

Jutta Leerdam gaf dus afgelopen weekeinde aan dat ze de eerste dag van haar menstruatie voor pampus lag. 'Ik had er geen invloed op. Dat haat ik. Als je ziek bent, heb je er ook geen invloed op. Maar eens in de zoveel keer dat ik die maandelijkse cyclus heb, is het heel heftig, en dat was precies dit weekeinde.'

Dat is iets wat we volgens de Zoetermeerse personal trainer Yousra Jaddour niet moeten vergeten: je kunt je ook heel rot voelen tijdens de menstruatie. 'Vooral jonge meiden kunnen daar last van hebben. Dus we moeten nu niet ineens denken dat zij zich aanstellen wanneer ze met een briefje voor de schoolgym komen. En dan zeggen: Hup, gewoon naar de gymles. Want bij jonge meiden kan het intenser en heftiger zijn dan bij vrouwen die al langer menstrueren. Daarom vind ik het wel heel belangrijk dat zo'n jonge vrouw als Jutta Leerdam hier open over is. Mensen gaan dan toch zien dat het invloed heeft.'