Den Haag wil dat vrijplaats De Samenscholing in januari helemaal leeg is

Nadat de Vloek op Scheveningen in 2015 werd ontruimd, vond een groot deel van de gebruikers van die culturele vrijplaats na een lange zoektocht een nieuwe plek in Moerwijk. Daar verbouwden ze eigenhandig de oude school tot een gebouw waar nu tal van activiteiten plaats hebben. Er treden bandjes op, er is een weggeefwinkel, een veganistisch restaurant, een filmzaal, een moestuin. Er wordt radio gemaakt. Er zijn lezingen, discussies en buurtmarkten.

Maar de gemeente Den Haag heeft nu andere plannen met het gebouw. Het moet plek gaan bieden aan kleinschalige bedrijven. Dat omdat er in Den Haag Zuidwest een groot gebrek is aan betaalbare ruimte voor ondernemingen. De bedoeling is dat al snel wordt begonnen met het verwijderen van het asbest in het pand, zodat het daarna kan worden gerenoveerd.

Voordat de verbouwing kan beginnen, moeten wel de huidige gebruikers eruit. Hoewel de gemeente inmiddels de bruikleenovereenkomst heeft opgezegd, weigeren de mensen die er nu nog inzitten het pand leeg op te leveren. Vandaar dat de gemeente een kort geding aanspande. 'Er is vanuit de politiek waardering voor de activiteiten, maar die is niet onbegrensd', aldus de advocaat van de gemeente, mr. De Neef, woensdag in de rechtbank.

Volgens hem heeft de gemeente ook verder geen verplichtingen jegens de gebruikers. Dat ze nog geen nieuwe plek hebben, is dus geen reden om ze te laten zitten. Het stadhuis wil wel 'meedenken' over een plek. En er zouden ook al wat alternatieven zijn langsgekomen, maar die werden door de mensen van de Samenscholing afgewezen. Inmiddels gaat de tijd dringen. Want Den Haag heeft Europese subsidies aangevraagd om de verbouw van het pand te financieren. Om daarvoor in aanmerking te komen, moeten de werklieden van een gespecialiseerd bedrijf nu toch echt dringend aan de slag.

Volgens de advocaat van De Samenscholing, mr. Van den Brûle, schetste de gemeente tot nu toe geen eerlijk beeld van de zaak. Het stadsbestuur zou ten onrechte beweren dat er haast is geboden met de ontruiming. Maar die haast is er niet: de plannen zijn nog niet eens helemaal rond, zei zij. 'Er is helemaal nog geen zicht op een ontwikkeling.'

Die komt er volgens haar ook niet, want recente uitspraken van de rechter over stikstof zouden een spoedige transformatie van het pand in de weg kunnen zitten. Verder zouden de gebruikers het pand in feite huren. Daardoor zouden ze recht hebben op een meer uitgebreide bescherming.

Voor de zitting was een groot aantal gebruikers van De Samenscholing naar de rechtbank gekomen. Zoals Joris van de 'anarchistische boekenplek' Opstand die in de oude school een plekje heeft gevonden. Hier komen onder meer queers samen om te lezen en te discussiëren. 'Het is voor ons echt een plek om dingen te kunnen doen zonder huur te hoeven betalen of verantwoording af te leggen. Het feit dat die drempel zo laag is, betekent heel veel voor ons. Dat betekent dat we als queer-mensen bij elkaar konden komen zonder dat het ons veel geld kost. Het is heel fijn om zo die gemeenschap te kunnen opbouwen.'

Fractieleider Fatima Faid van de Haagse Stadspartij is samen met partijgenoot Tim de Boer in het paleis van justitie aanwezig om zich solidair te tonen. Faid wijst op het grote belang van De Samenscholing. 'Het is echt een unieke plek in de stad', zegt zij. Het raadslid noemt de plannen van het gemeentebestuur 'kapitaalvernietiging'. Ze zouden er ook toe leiden dat de 'sociale structuur' van de wijk kapot wordt gemaakt. 'Het is de enige vrijplaats die we hebben. En Den Haag zonder vrijplaats? We zijn echt een provinciale truttenstad aan het worden.'

De door Den Haag geëiste datum van 6 januari lijkt bij voorbaat al niet gehaald te worden. De rechter doet namelijk op 13 januari pas uitspraak.