Van seksrel tot opgestapte burgemeester: 'grote kut'-rel nieuw dieptepunt in schandalen Wassenaar

Gemeentehuis van Wassenaar
Gemeentehuis van Wassenaar © Omroep West
WASSENAAR - Een wethouder die inwoners en raadsleden 'hoeren' en 'grote kut' noemt. Het is een nieuw dieptepunt in de lokale politiek in Wassenaar. Een overzicht van vijftien jaar schandalen, van de seksrel tot een burgemeester die voor een schijntje in een miljoenenvilla woont.
Wassenaar wordt op 12 februari 2012 even het middelpunt van Nederland. Na een vergadering blijven er twaalf mensen nog tot diep in de nacht borrelen. Onder hen VVD-wethouder Henk de Greef en raadslid Mary-Jo van de Velde. De wethouder zou die avond tegen dit raadslid hebben gezegd dat hij haar 'een lesje zou willen leren op zijn eigen kamer, gordijnen dicht, met een bepaald lichaamsdeel'. Ook zou hij in dat gesprek opgeschept hebben over de lengte van zijn geslachtsdeel.
Het raadslid treedt naar buiten met de uitspraken en de 'Wassenaarse seksrel' is geboren. Wethouder De Greef ontkent alle beschuldigingen en ook een BING-onderzoek pleit hem vrij. Dit rapport is echter zo onzorgvuldig opgesteld dat de opsteller door de Accountantskamer hem hiervoor berispt. In de uitspraak staat dat de man eigenlijk geschorst of geroyeerd zou moeten worden voor de kwaliteit van zijn werk, maar omdat hij al is gestopt als accountant blijft het bij een berisping.

Sfeer is 'te persoonlijk'

Uiteindelijk wordt de seksrel geschikt. De gemeente Wassenaar betaalt de betrokken partijen in totaal 150.000 euro, waarna er afgezien wordt van verdere maatregelen. Wel wordt er een onderzoek ingesteld naar de bestuurscultuur binnen het villadorp. Het is niet de laatste keer dat een dergelijk onderzoek uit de kast wordt getrokken om de verhoudingen binnen de lokale politiek te veranderen.
De sfeer is volgens de partijen 'te persoonlijk'. Een van de oorzaken van het niet-functioneren van de gemeenteraad is burgemeester Jan Hoekema, volgens Bert Ooms, oud-lijsttrekker en fractievoorzitter van de plaatselijke VVD. 'Hij is verantwoordelijk voor het gemeentebestuur. Hij heeft onvoldoende gedaan om de sfeer te veranderen. Hij komt nu met een onafhankelijk onderzoek, maar dat is te laat.'

Ambtswoning voor 630.000 euro verbouwd

Hoekema is dan sinds 2007 burgemeester van het dorp. Direct bij zijn aantreden komt hij al onder vuur te liggen. Hoekema gaat namelijk in een van de villa's in het dorp wonen. Deze wordt voor zijn intrek voor 630.000 euro verbouwd en opgeknapt. De huur die de nieuwe burgemeester voor zijn ambtswoning gaat betalen? 'Slechts' 860 euro per maand.
De nieuwe burgemeester begrijpt de ophef over de lage huurprijs niet. Hij vertelt dat hij verplicht is om naar de ambtswoning te verhuizen en dat hij zelf nooit zo'n huis zou kunnen betalen. 'We hebben echt geen gouden kranen.'
Oud-burgemeester Jan Hoekema van Wassenaar
Oud-burgemeester Jan Hoekema van Wassenaar © Omroep West
De kritiek op Hoekema neemt steeds verder toe. Hij is wel erg vaak buiten het dorp bezig met vooral culturele activiteiten, signaleren sommigen. 'Hij kan zijn energie beter in de lokale politiek steken', aldus een raadslid.
Een van de voorbeelden is een bezoek aan een school in Tanzania die de burgemeester op kosten van de gemeente wil maken. De school is door een Wassenaarse geopend en Hoekema wil deze graag bezoeken. 'Hoe kan het dat burgemeester Jan Hoekema op kosten van de gemeente naar Tanzania gaat voor de opening van een school die al een paar jaar open is?', vraagt Ben Paulides, fractievoorzitter Democratische Liberalen Wassenaar zich over de in 2015 geplande reis af.

Geheime aanvulling wachtgeld burgemeester

Het bezoek aan Tanzania gaat niet door, maar het vertrouwen in de burgemeester is tot een dieptepunt gekelderd. Een jaar later barst de bom definitief. De Amerikaanse ambassade verhuist van Den Haag naar Wassenaar, waarbij de kosten voor de beveiliging door het dorp betaald zouden moeten worden. Daar gaat de gemeenteraad niet mee akkoord. Hoekema trekt zijn conclusies en neemt ontslag.
Niet alleen de komst, ook het vertrek van de Hoekema leidt echter nog tot veel commotie. De burgemeester bereikt namelijk tien maanden later zijn AOW-leeftijd. Hij spreekt met de gemeente af dat zij zijn wachtgeldregeling in het geheim aanvullen tot honderd procent van zijn salaris tot hij de AOW ingaat. Deze regeling is in strijd met de wet. Als het nieuws naar buiten komt betaalt Hoekema alsnog de bijna 18.000 euro terug.

Jaar langer wonen in miljoenenvilla

Wie denkt dat dit het einde is van alle schandalen komt bedrogen uit. Hoekema en zijn vrouw, PvdA-politicus Marleen Barth, bedingen dat ze ook nog een jaar langer mogen blijven wonen in de ambtelijke villa, waarvan de waarde op dat moment geschat wordt op twee miljoen euro. De huurprijs is in de tien jaar dat ze in Wassenaar wonen wel gestegen, ze betalen op dat moment namelijk 1400 euro per maand.
Een bedrag waar het echtpaar het niet mee eens is. In een stekelige e-mail probeert Barth de prijs voor enkele maanden te verlagen tot 1000 euro per maand. Dit lukt niet en als het NRC over de afspraken en de e-mails publiceert wordt Barth gedwongen op te stappen als Eerste Kamerlid. Ook voor Hoekema krijgt deze woning nog een staartje. Hij is na zijn vertrek waarnemend burgemeester geworden in het Noord-Hollandse Langedijk. Deze gemeente verliest na de affaire het vertrouwen in Hoekema, waarna hij opnieuw ontslag neemt.

Rust in de politiek terugbrengen

Hoekema wordt (tijdelijk) opgevolgd door Charlie Aptroot. Zijn eerste taak: het terugbrengen van het vertrouwen in de lokale politiek. 'De slechte verhoudingen in de gemeente zijn een ernstig probleem', schrijft hij kort na zijn aantreden in 2017. 'Het is gedurende vele jaren steeds ernstiger geworden, nooit echt open besproken en er is niet geprobeerd de onderlinge verhoudingen echt aan te pakken en te verbeteren.'
Toch lukt het Aptroot niet om de problemen echt aan te pakken. In 2019 wordt begonnen met de zoektocht naar een nieuwe burgemeester. Dit moet volgens de lokale politici een verbinder zijn, iemand die rust in de politiek terug kan brengen.

'Elkaar continu de tent uitvechten'

Commissaris van de Koning Jaap Smit is bij de presentatie van de profielschets aanwezig en is dan al sceptisch. 'Als je een verbinder zoekt, moet je je wel je realiseren dat je de instelling moet hebben met elkaar verbonden te willen zijn. Want wanneer je als raad elkaar continu de tent aan het uit vechten bent en dan tegen de nieuwe burgemeester zegt hij of zij moet ons weer verbinden, dan werkt het natuurlijk niet.'
De nieuwe burgemeester wordt uiteindelijk Leendert de Lange. Onder zijn bewind is het ogenschijnlijk enkele jaren rustig, maar eind december blijkt dat dit toch niet het geval is geweest. Het college valt al binnen vier maanden na het aantreden. Oorzaak is de verhoging van de OZB-belasting met 20 procent.
Voormalig wethouder Caroline Klaver
Voormalig wethouder Caroline Klaver © Gemeente Wassenaar
De verhoging is afgesproken in het collegeakkoord, maar de partijen verschillen van mening over hoe de afspraken uitgelegd en uitgevoerd moeten worden. De VVD zegt het vertrouwen op en wethouder Caroline Klaver-Bouman dient haar ontslag in.
In december mag zij tijdens de laatste gemeenteraadsvergadering van het jaar afscheid nemen. Tijdens haar afscheidsspeech doet zij een boekje open over de afgelopen raadsperiode. Ze vertelt niet alleen hoe de gesprekken binnen het college stroef verliepen, maar ook dat de omgangsvormen onacceptabel zijn. Volgens haar noemt wethouder Henri Hendrickx inwoners van het villadorp en oppositieleden 'grote kut' en 'hoeren' en moet er wat gedaan worden aan de veiligheid van medewerkers van de gemeente.

'Wat is het rustig geworden in Wassenaar'

Haar speech wordt met een langdurig en luid applaus ontvangen door de gemeenteraad. Toch laten wethouder Hendrickx en de overige leden van het college weten zich niet te herkennen in de woorden van hun oud-collega. Maar Klaver is niet de eerste die aan de bel heeft getrokken. Want begin januari besluit burgemeester De Lange dat er toch een extern onderzoek moet komen naar de 'integriteit en bestuurscultuur' in Wassenaar. Dit omdat er meerdere signalen zijn binnengekomen, zo blijkt uit een brief aan de gemeenteraad.
Volgens burgemeester De Lange is het de afgelopen jaren echt goed gegaan binnen het gemeentebestuur. 'Ik kreeg in bestuurlijke en landelijke kringen juist geregeld de opmerking te horen: 'Wat is het rustig in Wassenaar geworden', vertelt hij in een reactie aan Omroep West. 'Na helderheid over de blijvende bestuurlijke zelfstandigheid van Wassenaar zijn in de afgelopen jaren de onderlinge verhoudingen verbeterd.'

Oude cultuur steekt weer de kop op

Toch ging het in november vorig jaar toch weer fout, legt De Lange uit. 'Rond de bespreking van de begroting in november 2022 zijn politieke en bestuurlijke spanningen ontstaan die hebben geleid tot het uiteenvallen van het college. Daarbij zagen we dat de oude cultuur helaas de kop weer opstak. Het is dan ook belangrijk om dit te onderkennen, een streep te trekken, hiermee te stoppen en weer over te gaan tot investeren in goede verhoudingen, richten op de inhoud en ordelijk bestuur.'
Vandaar dat de burgemeester een onderzoek in laat stellen. 'De bestuurscultuur in ons dorp is vaak scherp. Dat mag, maar dan moet je wel de grenzen bewaken en ingrijpen als er signalen zijn, die een ordentelijk bestuur in de weg staan. Naar aanleiding van diverse signalen heb ik dan ook, na overleg met de fractievoorzitters, besloten een nader inventariserend onderzoek in te stellen naar de integriteit en bestuurscultuur in Wassenaar door een extern bureau. Op basis daarvan moeten we met elkaar kijken hoe we daar lessen uit kunnen trekken voor de toekomst. Het belangrijke politiek- en bestuurlijke werk van - gisteren, vandaag en morgen - kan alleen maar worden gedaan in een sociaal veilige omgeving.'