Eerste speldenprikken in behandeling zaak-De Mos: 'Dat is de kern van corruptie'

'Meneer De Mos, ik moet u waarschuwen: het gaat niet altijd leuk worden vandaag.' De voorzitter van de rechtbank in Rotterdam heeft maandagochtend al gezegd dat hij wel van een grapje houdt. Dat blijkt ook met regelmaat. Net als tijdens de voorbereidende zittingen toont hij zich joviaal, noemt bijvoorbeeld Richard de Mos een 'duidelijk zeer hardwerkende politicus'. Toch is zijn waarschuwing niet zonder reden.

De rechter legt De Mos en zijn medeverdachten het vuur aan de schenen op de eerste dag van de inhoudelijke behandeling. Buiten een aantal logistieke punten en kleinere verdenkingen, staat de omstreden regeling voor nachtvergunningen centraal. In 'zijn' college van burgemeester en wethouders werden twee ontheffingen verleend aan zalencentrum Opera, destijds eigendom van partijdonateur, medeverdachte en goede vriend Atilla Akyol. Grote vraag maandag is of dat gebeurde omdat Akyol de partij van De Mos financieel steunde, of omdat De Mos het nachtleven van Den Haag wilde verbeteren en Opera daarbij een rol kon spelen.

De voorzitter toont veel interesse in de relatie tussen De Mos en Akyol. De twee mannen die nu als verdachten in de rechtbank zitten, leerden elkaar in 2014 kennen. Aanvankelijk moest Akyol niets van 'die ex-PVV'er' hebben. Tot De Mos een politicus bleek die afspraken nakwam. Het klikte tussen de twee en ze raakten zelfs bevriend. Ze gaan nog steeds samen naar de sauna en samen op vakantie - Bonaire, de volgende keer. De Mos hielp Akyol destijds met problemen rond parkeertijden in het gebied rond het zalencentrum. Akyol werd partijlid, gastheer voor bijeenkomsten, donateur en lijstduwer bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. 'Ik ben trouw en loyaal', zegt hij daarover in de rechtbank. 'Als iemand mij helpt, help ik hem terug.'

Dat is echter ook de kern van corruptie, merkt de rechter op: 'Ik help jou als jij mij helpt.' Maar Akyol en De Mos blijven benadrukken dat zij er niet persoonlijk beter van werden. De stad Den Haag profiteerde. Jongeren vluchtten naar andere steden als zij wilden uitgaan. De Mos wilde de lokale dance-scene een impuls geven en Akyols centrum bood daar ruimte voor. Zo ontstond terloops het idee voor de nachtvergunningen, stellen de twee. Ze ontkennen dat één specifieke persoon het plan daarvoor op tafel heeft gebracht. Akyol dacht ook niet dat hij er veel geld mee ging verdienen. Dat hij meedeed en doneerde, was om van de stad van zijn jeugd een mooiere plek te maken, zegt hij.

De Mos heeft het dossier goed in zijn hoofd, verweert zich kranig en heeft zijn advocaat nauwelijks nodig. Alle drie keren dat de voorzitter vraagt of De Mos tijdens het gehele vergunningsproces, van idee tot verlening, niet één keer heeft bedacht dat hij misschien een grens overging, is zijn antwoord een stellig 'Nee'. Het raadslid: 'Ik loop voor iedereen hard. De blauwdruk van hoe ik omging met Opera kan je toepassen op iedere ondernemer die bij mij aanklopt.’ Hij zocht dan ook geen ondernemers op voor donaties, zegt hij. ‘Ze kwamen naar mij.'

Maar voor de nachtvergunningen liep De Mos wel heel hard, merkt de rechtbank op, bijvoorbeeld door een stevig robbertje te vechten met voormalig burgemeester Pauline Krikke. De Mos bevestigt dit: 'Ik had een breed horecaplan ingediend, dat in twee collegevergaderingen uit elkaar werd gehaald.' Dat grotere plan omvatte onder meer op vrije openingstijden voor kleine kroegen buiten de aanloopstraatjes in het centrum. Na een gesprek met de politie, die aangaf te weinig mankracht hadden, werd dat plan uitgekleed en bleven alleen de nachtvergunningen voor zalencentra over.

Dit terwijl, blijkt uit het dossier, Krikke ook een memo had ontvangen dat de politie niet blij was met een nachtvergunning voor Opera, vanwege de ligging dicht bij de Schilderswijk. Ook ambtenaren waarschuwden voor publicitaire schade, omdat de regeling erg op Opera toe zou zijn geschreven. Maar deze informatie deelde Krikke niet met De Mos. De rechter vraagt waarom ze dan toch akkoord ging met de vergunningen. 'Het lijkt wel alsof ze mij in een publicitaire val wilde laten lopen', zegt De Mos. En dan gaat de rechter inderdaad even 'lelijk' doen, zoals hij zelf zegt. Hij heeft een ander idee: 'Misschien heeft u zelf wel heel veel druk gezet op de burgemeester.'

Als de voorzitter vervolgens doorgaat, over dat De Mos vlak voor bekendmaking van de regeling een link voor de vergunningsaanvraag naar Akyol laat appen, lopen de emoties langzaam op. Het raadslid zegt dat hij trots was op het resultaat en wilde laten zien dat hij een politicus is die beloften nakomt. Daarop kaatst de rechter terug: 'Of u wilde voorkomen dat, nadat u een donatie had ontvangen en zich hard had gemaakt voor de vergunningen, het op een laatste moment nog zou mislukken doordat er onverwacht een ander zalencentrum opdook.'

Onmogelijk, zegt De Mos met rood hoofd. 'Ik kende de markt, er waren genoeg vergunningen voor alle aanvragers.' En als de rechter dat betwijfelft, lijkt De Mos even te breken. 'Ik heb me het schompes gewerkt en nu zit ik hier. Niemand kent de stad zo goed als ik. Ik heb altijd geknokt voor de stad en hou van die stad, maar ik moet hier de gekste dingen aanhoren. Ik probeer positief te blijven, maar als ik mijn humor niet had, was ik er misschien al uitgestapt. Ik moet me hier de hele dag verdedigen. Maar ik heb het niet voor de Akyols gedaan. Ik heb het voor de stad gedaan. Ik moet nu kalmeren, want ik ben op mijn best als ik vrolijk ben.' De zaal valt stil. Een paar bankjes verderop pinkt medeverdachte Edwin Jansen een traan weg.

Ondanks de speldenprikken toont de rechtbank zich ook open voor het verhaal van De Mos en zijn medeverdachten, waarvan maandag vooral de broertjes Akyol aan het woord komen. 'U bent allemaal wel heel eerlijk', constateert de voorzitter als Erdinç Akyol zegt dat hij het niet erg vindt om mensen te gebruiken om geld te verdienen, zolang het geen misbruik is. 'Ik zeg gewoon de waarheid. Zo heb ik het al 52 jaar volgehouden.'