Verscheuren van Koran is volgens burgemeester onder voorwaarden toegestaan
27 januari 2023, 07:00 • 5 minuten leestijd
DEN HAAG - De politie heeft bewust niet ingegrepen bij het verscheuren en vertrappen van de Koran, afgelopen zondag tegenover het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag. Dankzij het recht op de vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht is dit soort acties toegestaan. Edwin Wagensveld, de voorman van de anti-Islamorganisatie Pegida, is daarom geen strobreed in de weg gelegd. Dit blijkt uit de reactie van burgemeester Van Zanen van Den Haag op vragen van de politieke partij DENK.
Die partij is bezorgd en stelt dat veel Hagenaars het protest 'onnodig grievend' vinden. 'Is de burgemeester het met DENK eens dat de actie van Pegida slechts een opruiend, haat zaaiend, beledigend en polariserend karakter had?,' informeerde fractievertegenwoordiger Mohammed Ghay daarom in de vergadering van de commissie Bestuur van de Haagse gemeenteraad.
Volgens Van Zanen is die vraag niet aan de orde, omdat het bij zijn afwegingen helemaal niet om 'de inhoud van een demonstratie' gaat: wat zo'n boodschap ook is, deze mag, zegt de burgemeester, 'geen enkele rol spelen' bij het besluit of maatregelen moeten worden genomen.
'Dreigende wanordelijkheden'
'Het recht op demonstratie kan uitsluitend worden beperkt bij dreigende wanordelijkheden, gevaar voor de gezondheid of bij ernstige verkeersproblemen', zegt Van Zanen. 'Er was geen grond om de demonstratie te beperken, of om anderszins in te grijpen. Het verscheuren van een boek is geen wanordelijkheid in de zin van de wet.' Hij kan zich de teleurstelling hierover overigens wel voorstellen. 'Maar het is niet anders.'
Er geldt in Den Haag ook nog een ander voorschrift bij voorgenomen demonstraties. Dit houdt in dat geen voorwerpen mogen worden verbrand. Edwin Wagensveld blijkt hier van tevoren door de gemeente of de politie op te zijn gewezen. Hij vond het geen probleem zich aan deze regel te houden.
Dansen op losse pagina's
In plaats daarvan liep de actievoerder zondag met twee exemplaren van de Koran onder zijn arm naar de opgetrommelde media. Op één boek ging hij staan, het andere scheurde hij in stukken, waarna Wagensveld ook nog eens op de losse pagina’s begon te dansen.
Naar eigen zeggen wilde hij op deze manier zijn afkeer voor zowel de islam als het heilige boek van deze religie tonen. 'De politie stond erbij en keek ernaar', luidt de verbitterde reactie van Mohammed Ghay van DENK.
Provocatie
In zijn provocatie besloot Wagensveld zelfs tot het complimenteren van burgemeester Van Zanen. 'Het gaat hier gewoon om een vrijheid van meningsuiting. Eindelijk een burgemeester die het wel durft, die wel gewoon zegt: dit mag, dit moet kunnen', sprak de Pegida-voorman.
Van Zanen wilde woensdagavond niet op deze uitlatingen ingaan. Hij koos zijn woorden met grote zorgvuldigheid en stelde dat het college van burgemeester en wethouders van Den Haag in algemene zin 'voor een respectvolle en inclusieve stad staat'. 'Het college neemt afstand van gedrag dat hier niet aan bijdraagt, zoals onnodig provoceren en het doelbewust kwetsen van mensen', voegde hij hieraan toe.
Daar staat tegenover dat iedereen die wil demonstreren nu eenmaal over heel veel mogelijkheden beschikt. Zo is geen vergunning vereist en hoeft ook geen toestemming te worden gevraagd. Bovendien heeft Van Zanen naar eigen zeggen als burgemeester 'de taak' om 'het grondwettelijk vastgelegde recht op vrijheid van meningsuiting en demonstratie zo veel als mogelijk is te faciliteren'. 'Dat doe ik zo ongeveer tweeduizend keer per jaar, zonder een oordeel over de inhoud van deze demonstraties te geven.'
'Bij deze afweging mogen gevoelens die op andere plekken in de wereld kunnen leven geen rol spelen', verwees Van Zanen bovendien naar de ophef die inmiddels in het buitenland over de Pegida-actie is ontstaan. Turkije is bijvoorbeeld woedend en heeft al besloten om de Nederlandse ambassadeur in Ankara op het matje te roepen.
Internationale betrekkingen
Van Zanen beschouwt het niet als zijn taak om zich hiermee bezig te houden: 'Onze internationale betrekkingen en diplomatie zijn in goede handen bij onze minister van Buitenlandse Zaken.'
Bij een demonstratie kan het natuurlijk wél gebeuren dat de deelnemers zich aan strafbare feiten schuldig maken. Maar ook in dat geval verwijst de burgemeester naar een ander loket: 'Het is aan het Openbaar Ministerie (OM) om te bepalen om hier voor, tijdens of na een demonstratie sprake van is en of daartegen moet worden opgetreden. Ik kan daar niet in treden, maar ik kan u verzekeren dat het OM hier bij iedere demonstratie goed op let.'
'Bijkans heilig'
Volgens Van Zanen 'is het demonstratierecht bijkans heilig in Nederland'. 'Daar kun je alles van vinden, maar zo hebben we dat hier geregeld', zegt de burgemeester. 'Iedere demonstratie heb ik maar te faciliteren. Dat dit soms schuurt en pijn doet, hebben we al vaker vastgesteld, maar dat is de kern van het recht op demonstreren.'
Het is een groot goed, vindt Van Zanen. 'Als stad van vrede en recht én als demonstratiehoofdstad van Nederland moeten we hier samen pal voor staan, óók en misschien wel júíst wanneer dat moeilijk is,' benadrukt hij.
