Laatste woorden in zaak-De Mos: 'Een Hagenees is niemands knecht'

'Hier wilde ik het bij laten', zegt Rachid Guernaoui nadat hij de laatste woorden heeft voorgelezen van zijn papier en de rechtbank heeft bedankt. Hij laat een stilte vallen, maar opent dan toch weer zijn mond. 'Tot vandaag, tot het repliek van het OM (Openbaar Ministerie, red.)', zegt hij met verhoogde stem. 'Want nu ben ik voor het OM ineens schuldig, omdat ik niét ben getapt. Ik dacht dat we in Nederland leefden.' En dan loopt hij weg.

Guernaoui reageert op de laatste woorden van het OM, dat in de ochtend 'repliek' gaf op de verweren van de verdediging. Dat betoog sloot af met een verzameling citaten, die volgens de officier van justitie aantonen dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de donaties van de verdachte ondernemers, en de tegenprestaties die de politicie daarvoor hebben geleverd. Guernaoui komt er in die citaten ‘bekaaid’ vanaf, zegt de officier, maar: 'Dat laat zich mogelijk verklaren doordat zijn telefoon niet is afgetapt.'

Guernaoui's advocaat heeft dit tijdens het dupliek - de reactie van advocaten op het repliek - al vol verbazing vertaald als: 'Je bent de sjaak als je getapt wordt, maar je bent ook de sjaak als je niet wordt getapt.' Daaraan voegde hij toe: 'Je kan wel raden wat mijn cliënt toen dacht: was ik maar getapt, want ik heb niks te verbergen.'

De methodes van het OM zijn tijdens de inhoudelijke behandeling veelvuldig het doelwit geweest van de verdediging. Vooral in de pleidooien die de advocaten begin deze week voerde. Het OM leidt aan tunnelvisie, stelden veel van de raadsmannen en -vrouwen. Om die visie te bevestigen, zou er selectief zijn gewinkeld in het dossier en geknipt en geplakt met citaten.

En de officieren van justitie hebben nauwelijks geluisterd naar de 'indrukwekkende' verklaringen van verdachten tijdens de feitenbehandeling, zeggen de advocaten. Mark Teurlings, raadsman van vastgoedondernemer Dennis Buis, deed woensdag nog één klemmende oproep aan de officieren om 'alstublieft' te luisteren.

Maar donderdag komt hij van een koude kermis thuis. 'Jammer, dat als je een pleidooi houdt waarin alle beschuldigingen worden gefileerd, dat er niet geluisterd wordt.' Teurlings begrijpt dat het OM niet 180 graden draait, maar: 'Er wordt niets gedaan met de dingen waar wij mee komen, maar het OM komt wel met nieuwe zaken.' Met die eerste bijzin doelt hij op een omzetoverzicht waaruit blijkt dat zijn cliënt - in tegenstelling tot wat het OM zegt - nauwelijks financiële belangen had bij woningsplitsing. Met het tweede bedoelt hij de onbesproken dossiers die het OM er in het repliek nog bijhaalde.

Judith de Boer, advocaat van Edwin Jansen, ziet het als een cynisch compliment voor haar verweer dat het OM het nodig vond om nieuwe citaten 'uit de grabbelton te trekken', maar ze is ook aangedaan: 'Het OM is niet geïnteresseerd in de waarheid. Het had deze citaten ook aan mijn cliënt kunnen voorleggen. Ze worden hier aangehaald puur voor de bühne, puur voor de pers.'

Zo blijkt dat ondanks alle woorden over een 'open debat' over het grijze gebied van partijfinanciering, aanklager en verdediging na tien lange zittingsdagen nog steeds lijnrecht tegenover elkaar staan. Dat staan ze in hun interpretatie van giften, die volgens de verdediging niet persoonlijk waren, maar volgens het OM wel van grote waarde voor de ambities van De Mos en Guernaoui. Dat staan ze in de aangedragen jurisprudentie over wat corruptie is. En dat staan ze in de planmatigheid die ze zien in het handelen van het achttal, volgens het OM een 'criminele organisatie', volgens advocaat De Boer 'een zooitje ongeregeld'.

Waar iedereen het in de rechtbank wel over eens is, is dat er een zware dobber ligt voor de rechtbank. Die is, ondanks alle wrijving, 'uitermate tevreden' hoe de behandeling is verlopen. 'Het is misschien niet het debat geworden waarop de verdachten hadden gehoopt', zegt de voorzitter, met oog op de verwijten van de verdediging. 'Toch is dit een debat waar wij wat aan hebben.'

En ook de verdachten hebben hier wat aan gehad, blijkt als zij zich op het einde nog één keer tot de rechters mogen richten. Stuk voor stuk bedanken ze de rechtbank voor het creëren van een ontspannen sfeer.

Toch zitten de emoties nog hoog, wat het meest zichtbaar wordt bij Jansen. Betraand geeft hij het OM nog advies: 'Al krijg ik vrijspraak, mijn leven is besmet en zal nooit meer het zelfde zijn. Dus ik hoop dat het OM hier lering uit trekt, om beter met verdachten om te gaan.' Ook de koele Atilla Akyol oogt voor het eerst in drie weken fragiel, als hij spreekt wat de rechtszaak heeft betekend voor zijn zalencentrum, en wat hem op persoonlijk vlak nog meer is overkomen in de afgelopen jaren. 'Het is niet makkelijk geweest.'

'Deze mensen hebben wat meegemaakt in hun leven', zegt Guernaoui. 'Grote sterke mannen. En u heeft gezien wat er gebeurt als je de volle kracht van het OM op je afgevuurd krijgt. Ik heb nog nooit zoveel gehuild als in de afgelopen drie weken. Met uw uitspraak kunt u voorkomen dat andere bestuurders en ondernemers hetzelfde overkomt.'

Als Guernaoui is gaan zitten, is het laatste woord aan Richard de Mos, de spil in dit dossier. Hij start met de grap dat hij hoopt dat dit niet écht zijn laatste woorden zijn, met gelijk de serieuze toevoeging dat hij nog lang door wil als politicus. Dan volgt het levensverhaal van zijn partij. Hoe die met 'feelgoodpolitiek' en het opkomen voor individuele belangen, groeide van een eenmansfractie tot de grootste van Den Haag.

Gepaard met die groei, werden de aanvallen op zijn partij smeriger, zegt De Mos. 'Terwijl wij op Amerikaanse wijze geld aan het ophalen waren voor de campagne in 2018, verweten opponenten mij vriendjespolitiek. Maar iedere vertegenwoordiger van iedere politieke partij zal beamen dat er geld nodig is voor het voeren van een campagne. Veel geld!'

De Mos zegt zich ervan bewust te zijn geweest dat ondernemers hem steunden uit eigenbelang. 'Mijn partij had hun geld ook nodig voor het eigenbelang, om Den Haag beter te maken.' Dat hij vanwege die donaties nu vervolgd wordt, heeft hem in zijn diepste zijn geraakt, maar bovenal zegt hij: 'Het heeft de stad prachtige ideeën afgenomen. Waardeloos voor al die stadsgenoten die hun geloof in de lokale overheid dankzij ons juist hadden hervonden. Zij zijn de grootste slachtoffers van het treurige schouwspel dat nu al 3,5 jaar een schaduw werpt over onze mooie stad.'

Het OM zei in het requisitoir dat De Mos geen zelfinzicht toont, en eist mede daarom een hoge straf. De Mos zegt daarover: 'Ben ik roomser dan de paus? Nee, natuurlijk niet. Ik ben een mens met fouten, ook in dit dossier. Een mens met onhebbelijkheden: een workaholic, een controlefreak, ongedurig en ongeduldig. Iemand met een grote mond, maar een klein hartje.' En uiteindelijk heeft De Mos maar één credo, zegt hij: 'Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar. En weet: een Hagenees is niemands knecht. Een Hagenees is niemands knecht, en zit zeker niet in de zak van welke donateur dan ook.'