Goudse strijd voor droge voeten: van kratten onder voetbalveld tot hele nieuwe wijk
12 februari, 08:00 • 6 minuten leestijd
GOUDA - De Goudse wijk Korte Akkeren kampt al jaren met wateroverlast na hevige regenbuien. Een hoog waterpeil, weinig groen en slechte riolering maken het moeilijk om dat op te lossen. Kratten onder het voetbalveld of een compleet nieuwe riolering helpen wel, maar dat is niet gemakkelijk. In de nieuwe wijk Westergouwe is dat anders, daar is tijdens de bouw al rekening gehouden met al dit water.
Op 15 maart ga je naar de stembus voor de Waterschapsverkiezingen. In onze regio zorgen vijf waterschappen - vaak achter de schermen - voor schoon grondwater en droge voeten. Maar hoe ziet dat er in de praktijk uit? Wat merken we van het beleid van de waterschappen en over welke dilemma's beslissen de mensen die we op 15 maart voor vier jaar verkiezen? Tot aan de verkiezingen lees je bij Omroep West elke zondag over onder meer wateroverlast, strandtenten en het gevaar van muskusratten.
Het is een woensdagochtend in oktober 2021 als een wolkbreuk over Gouda trekt. In de wijk Korte Akkeren valt die dag bijna 30 millimeter water. Hele straten staan onder en bij schuurtjes loopt het naar binnen. Kringloopwinkel Bizon wordt misschien wel het hardst getroffen. Op de hoek van de Bosweg en de Roemer Visscherstraat, een van de laagste punten van de wijk, stroomt het water onder de deur door naar binnen. De kelder is dan al ondergelopen. 'Het ging steeds harder en harder. Binnen tien minuten dachten we echt dat het fout zou gaan', zegt Sandra Stevens Baas van Bizon. De deur van het gebouw verzakt en in de muur ontstaan scheuren. Aan het eind van de dag moet het pand gecontroleerd worden op veiligheid.
De wateroverlast in de Goudse wijk Korte Akkeren is niet nieuw. Al jaren hebben bewoners er last van. Dit heeft te maken met drie beperkingen in de wijk. Het hoge grondwaterpeil, de riolering en het gebrek aan groen.
Relatief hoog grondwaterpeil
Allereerst het grondwater. Dat is al het water dat via sloten, meren of regen in de bodem is gezakt. Het punt waar het water niet meer verder kan zakken wordt de grondwaterstand of het grondwaterpeil genoemd. In Gouda is het grondwaterpeil relatief hoog. Dat betekent dat er weinig ruimte is voor het water om de grond in te zakken. Daardoor hoeft er niet veel regen te vallen voordat het water het straatniveau bereikt. Bij een lager waterpeil zou dat anders zijn.
Tijdens de verkiezingen kun je stemmen voor een nieuw bestuur van de waterschappen. Deze verkiezingen gaan over de keuzes die het bestuur maakt. Belangrijke onderwerpen waarover de partijen van mening verschillen zijn de rol van de natuur binnen projecten, investeringen om de schade van droogte te verminderen, innovatieve manieren om afvalwater te zuiveren of het energieneutraal werken. De uitkomst van de verkiezingen bepaalt voor een groot het beleid van een waterschap op deze vlakken voor de komende vier jaar.
Toch is het verlagen van het grondwaterpeil eigenlijk niet mogelijk. Veel woningen in Gouda zijn namelijk gebouwd op houten funderingen. Als je het grondwaterpeil verlaagt, komen die houten palen boven water te staan en dan gaat het hout rotten. Het andere probleem is dat er veel veen in de grond zit. Komt dit veen boven het grondwaterniveau dan verdampt het en zakt Gouda nog verder naar beneden.
Eendjes op het voetbalveld
Een tweede oorzaak van de wateroverlast in Korte Akkeren is de slechte staat van de riolering. Daarover klagen bewoners al tijden. Het riool kan maar een beperkte hoeveelheid aan regenwater aan. Hoewel het erg duur is en veel tijd kost, is de gemeente Gouda inmiddels wel bezig het riool in delen van Korte Akkeren te vernieuwen. Om de riolering geschikt te maken voor grote hoeveelheden regen in korte tijd, wordt er nu gewerkt aan een dubbele riolering. Een voor de afvoer van het hemelwater richting de sloten en een voor het vuilwater richting de waterzuivering. Korte Akkeren Oud, het gedeelte rondom Kringloop de Bizon, moet echter nog even wachten op nieuwe riolering.
De derde mogelijkheid om hevige regenbuien het hoofd te bieden is met groen en blauw in de wijk. Dit kunnen plantsoenen, grasveldjes of tuinen van bewoners zelf zijn. Ook gaat dit over de sloten in de wijk. Omdat Korte Akkeren zo omsloten en volgebouwd is, zijn er maar weinig mogelijkheden om groen of blauw toe te voegen. Het water kan daardoor maar in beperkte mate natuurlijk opgevangen worden in de wijk zelf.
Bij voetbalvereniging ONA aan de Walvisstraat konden wedstrijden op het eerste veld de afgelopen jaren vaak niet doorgaan als gevolg van wateroverlast. Het veld zakte steeds verder weg en bij hevige regen stroomde al het water uit de wijk daarheen. Geen voetbal, maar eendjes bewogen zich dan over het veld. Met een innovatief idee is daar nu wat aan gedaan. In samenwerking met Hoogheemraadschap Rijnland zijn er waterbergende kunststof kratten onder het veld geplaatst. Het werkt als een soort spons. Het water kan er bij zware regenval tijdelijk worden opgeslagen, waarna het in een rustig tempo de sloten instroomt.
Maar kratten onder een voetbalveld gaan wateroverlast in de toekomst niet voorkomen. Eigenlijk zou de wijk helemaal opnieuw gebouwd moeten worden en meer rekening gehouden moeten worden met het water. Dat is natuurlijk lastig voor een al bestaande wijk, maar iets verderop, aan de andere kant van de Julianasluis, is dat wel gedaan met de nieuwe wijk Westergouwe. Op verschillende manieren is die wijk bestendig gemaakt voor hevige regenval. Zo zijn er verschillende waterniveaus, veel bergingsmogelijkheden en ligt er een polder naast waar het water in kan worden gepompt.
Meer rekening gehouden met nieuwe omstandigheden
'Vroeger was het ondenkbaar dat er 120 millimeter water per dag valt, toen waren er nog geen clusterbuien. Dat is allemaal door klimaatverandering gekomen', zegt Marco Kastelein. Hij is hoogheemraad van Hoogheemraadschap Rijnland. Bij het bouwen van nieuwe wijken wordt er nu veel meer rekening gehouden met de nieuwe omstandigheden. 'Er is nu een verordening die zegt dat een wijk 90 millimeter moet aankunnen, vroeger was dat 60 millimeter. Dat zie je goed terug als je Korte Akkeren met Westergouwe vergelijkt.'
Dat beaamt Gijs van den Boomen, landschapsarchitect en betrokken bij de totstandkoming van Westergouwe. 'Vroeger waren we heel succesvol in het bedwingen van het water, maar keken we te weinig naar verzakking en bodemdaling. Woningen werden toen veel lager op het waterpeil gebouwd. Daar komen we nu van terug.'
In Westergouwe zie je dat op meerdere manieren. Voordat de bouw van de Goudse wijk begon is de grond eerst opgehoogd met zand. Niet zomaar zand, maar zand dat compact is gemaakt zodat de bodem er steviger van werd. Het is de bedoeling dat de woningen hierdoor minder snel verzakken.
Verder zijn er in Westergouwe meerdere waterniveaus. Dichterbij de dijk ligt het water hoger en als een soort trap loopt het niveau steeds verder naar beneden. Dat zorgt voor watercirculatie en verbetert de kwaliteit van het oppervlaktewater. Stilstaand water is immers vatbaar voor algen. Het zorgt er ook voor dat overtollig water na hevige regenval makkelijker weggepompt kan worden.
Huizen gebouwd op eilandjes
In Westergouwe liggen ook veel waterplassen. De huizen zijn daar als het ware op eilandjes gebouwd. Dit zorgt voor voldoende berging. 'Als het water met 70 centimeter zou stijgen, staat er nog geen woning of straat onder water', zegt Van den Boomen. Tot slot ligt er naast Westergouwe een grote polder. Deze groenblauwe zone loopt tot aan Moordrecht. In die polder is meer dan genoeg ruimte om water naar toe te pompen.
In Korte Akkeren zijn ze wel weer bijgekomen van de wateroverlast na die wolkbreuk in 2021. Ondanks de scheuren in de muur bij kringloopwinkel Bizon worden er nog altijd spullen weggebracht en verkocht. Maar als het weer flink regent zijn ze er nooit helemaal gerust op. 'Ik ga dan altijd even kijken hoe het in de winkel is', zegt een van de vrijwilligers. 'Ook als dat op zaterdagavond is.'
