De Zuid-Hollander lijkt niet te bestaan, maar waarom eigenlijk?

Met de verkiezingen in aantocht werd het tijd om daarom eens opnieuw te kijken naar hoe de vlag erbij hangt. Met een representatieve steekproef is onderzocht hoe het zit met de verbondenheid met de buurt, stad of regio en of het identiteitsgevoel een beetje leeft in de hele provincie.

'Ik denk dat het provinciale gevoel afwezig is in Zuid-Holland', vertelt historicus Peter Jan Margry. Hij werkt bij het Meertens Instituut, een onderzoeksinstituut dat zich bezighoudt met de Nederlandse taal en cultuur. 'De provincie wordt meer gezien als een soort bestuurlijke schakel, waar niemand eigenlijk van weet wat ze precies doet.'

Dat blijkt ook uit de cijfers van het onderzoek dat Kieskompas deed. Slechts een kwart van de mensen weet wat voor politieke kwesties er spelen in Zuid-Holland. Bijna veertig procent van de bevraagden denkt dat besluiten van de Provinciale Staten effect op hen hebben.

Bijna de helft van de bevraagde Zuid-Hollanders antwoorden 'neutraal', wanneer in de enquête wordt gevraagd of zij zich verbonden voelen met mensen in de hele provincie. Ongeveer een kwart voelt zich niet verbonden met mensen in Zuid-Holland.

Maar waar komt dat dan door? Volgens Margry ligt een groot deel van het antwoord in de geschiedenis van de provincie. Noord- en Zuid-Holland werden in 1840 pas de provincies die ze nu zijn. Holland werd toen opgesplitst na een grondwetsherziening. Het zijn dus relatief 'jonge' provincies. Dat zorgt ervoor dat het 'provinciegevoel' minder groot is in onze provincie, maar des te groter in Zeeland, Friesland of Noord-Brabant.

'Voor die splitsing hoorden Zuid- en Noord-Holland nog bij elkaar en het heette toen nog Holland. Dat was in de Republiek het rijkste gewest. Holland had de meeste macht en zette Nederland eigenlijk op de kaart', legt Margry uit. 'Holland was niet alleen dominant op economisch en bestuurlijk vlak, maar ook op cultureel vlak. Daar staken provincies als Friesland, Zeeland, Brabant en Limburg zwakker bij af, met het idee de eigen identiteit te behouden.'

'Die provincie-identiteit heeft dus alles te maken met de worteling die we hebben in de ontstaansgeschiedenis van Nederland', concludeert Margry. 'Holland heeft voor een groot deel het culturele idee van Nederland als geheel bepaald. Bijvoorbeeld wat betreft kunst en cultuur, maar ook hoe men internationaal naar ons kijkt. In het buitenland noemt men ons daardoor nog steeds 'Holland'. Dat sluit dus aan bij het idee van Nederland, en minder bij een specifiek Zuid-Hollandse identiteit.'

Zuid-Hollanders voelen zich maar weinig écht Zuid-Hollands, blijkt dus ook uit de enquête die werd verstuurd door Kieskompas in opdracht van de NOS en de regionale omroepen. 'Onze' provincie verschilt daarbij sterk van bijvoorbeeld Limburg, Zeeland of Friesland, waar ruim twee derde van de bevolking zich echt een Limburger, Zeeuw of Fries voelt en zich ook in diezelfde mate verbonden voelt met provinciegenoten.'

De conclusie die I&O Research vier jaar geleden trok, geldt dus nog steeds. Toen voelden de inwoners zich allereerst Nederlander (66 procent). Op de tweede plek staat hun woonplaats (41 procent) en dan de regio (zestien procent). Zuid-Hollanders voelen zich zelfs nog eerder Europeaan of wereldburger (beide elf procent), dan Zuid-Hollander. Slechts vijf procent voelde zich Zuid-Hollander.

Die cijfers verschillen niet zo veel van het onderzoek van Kieskompas. Minder dan tien procent voelt zich volmondig Zuid-Hollander. Bij de open antwoorden komen veelal meer Zuid-Hollandse steden voor: Delft, Rotterdam, Den Haag en Leiden worden met enige regelmaat genoemd in de lijst met antwoorden. Zuid-Holland kwam slechts één keer voor.

En ook dat is typerend voor Zuid-Holland. We denken niet vanuit een provinciale identiteit, maar juist vanuit de verbondenheid in de steden. En wat opvalt: in de cijfers is te zien dat mensen zich weer wel méér verbonden voelen met de straat, wijk, stad of streek waar ze wonen of vandaan komen.

Dat is iets dat Margry kan beamen. 'We denken hier weinig vanuit het collectief in de hele provincie, maar des te meer vanuit de stad bijvoorbeeld. De verbinding die we hier met elkaar hebben zijn het feit dat we wonen in steden of streken als Gouda, Leiden, Den Haag en Rotterdam. Doorgaans zijn dat steden met een rijke historie. Dat is waar we trots op zijn en waarom we in de steden ons meer verbonden voelen. Dat is dan ook het verschil met bijvoorbeeld Zeeuwen, Limburgers of Friezen die veel meer vanuit de provincie denken.'