Honderden fysio's kijken live mee met heupoperatie: 'Minder hard trainen belangrijk'

'Kijk', zegt chirurg Hans Erik Henkus via een beeldverbinding tegen een paar honderd fysiotherapeuten. Zojuist heeft hij een snee gemaakt in de heup van een 72-jarige vrouw. Hij benoemt even de verschillende spieren en vetlagen die te zien zijn. Henkus draagt een camerabril zodat de zaal precies ziet wat hij ziet en in de operatiekamer lopen nog enkele cameramensen rond van de audiovisuele dienst.

Het lijkt een scene uit Grey's Anatomy, maar dit is echt. Sterker nog: het is eigenlijk een wat modernere vorm van heupoperatie dan tot enkele jaren geleden werd gedaan. De orthopeden in het Alrijne gaan, als het even kan, via de voorkant van de heup. Dat betekent dat er maar een relatief kleine snee gemaakt hoeft te worden. 'En we hebben heel goed zicht op de heup', zegt de chirurg.

Al pratend opereert hij door en als eerste gaat de heupkop eraf. Henkus laat het zien aan de fysio's in de zaal via een groot scherm meekijken. 'Deze mevrouw lijdt aan atrose en je ziet dat aan een kant echt al het kraakbeen weg is, zie je dat? Ik kan het ook laten horen.' Hij tikt met een instrument op de versleten heupkop en dat klinkt als theelepel tegen een hardgekookt ei met schil erom heen. De andere kant waar nog wel kraakbeen zit, klinkt een stuk zachter.

Binnen een half uur zit de nieuwe heup erin. Er werd gezaagd, gefreesd, getikt met een grote hamer, de kunstheup werd geplaatst en goed aangedrukt. 'KLAK', klinkt dat. Er zijn ook heel veel handschoenen gewisseld: 'We zijn echt als de dood voor een infectie, dus nu maar weer een paar nieuwe handschoenen.' Dan wordt er nog gekeken met een 'doorlichtingsapparaat', in de operatiekamer kunnen de chirurgen daarmee precies zien wat ze eigenlijk gedaan hebben, als op een röntgenfoto. 'Dat is het ook het mooie van deze methode via de voorkant.' Binnen een half uur is het klaar, mevrouw kan naar de uitslaapkamer. Straks kan de revalidatie beginnen.

Maarten Kroon is ook orthopedisch chirurg. 'Het is denk ik de tiende keer dat we fysiotherapeuten zo laten meekijken', zegt hij. Doel is om elkaar te leren kennen en ook elkaars werkwijze tegen het licht te houden. De patiënten uit het Alrijne komen over het algemeen terecht bij fysiotherapeuten uit de regio. Die hebben een uitputtende opleiding achter de rug en kunnen over het algemeen bogen op jarenlange ervaring. Maar wel via protocollen.

'Het protocol moet eigenlijk herschreven worden', zegt Kroon. Tot nu toe wordt heel snel gewerkt aan spieropbouw na zo'n operatie en dat gaat er soms best heftig aan toe. 'We zien dat het soms te snel gaat en dat kan problemen geven.' Met name na een maand of vier à vijf ontstaat dan pijn en 'als die pijn er eenmaal is, kan het lang duren voordat die weg is'. Bovendien blijkt uit onderzoek dat je ook prima op een later moment kunt gaan trainen aan spieropbouw zonder dat dat negatieve gevolgen heeft voor de patiënt.

Wat fysiotherapeuten in de zaal constateren, is dat mensen na een heupoperatie de neiging hebben om te blijven lopen alsof ze een versleten heup hebben. 'Het is echt wonderbaarlijk hoe mensen compenseren', zegt een van hen. Dat moet eerst veranderen. En, zegt fysiotherapeut Paul de Winter: 'Kijk naar het verwachtingspatroon van de patiënt. Iemand van 84 is sneller tevreden dan iemand die veel jonger is.'

Na afloop zijn de fysiotherapeuten enthousiast, al hebben sommigen het al eerder gezien. Een van hen Wichard Jacobi uit Sassenheim maar hij vindt het toch goed om zo'n operatie weer te zien. 'Het allerbelangrijkste is dat je inzicht krijgt in de procedure die de orthopeed volgt en dat je dat ook kunt uitleggen aan een patiënt', zegt hij. Zeker bij pijnklachten is die kennis belangrijk.

'De operatietechniek is wel aan het veranderen en dus ook het behandelprotocol', zegt sportfysiotherapeut Wigo Veldhoven uit Nootdorp. 'We moeten weer wat terughoudender zijn en niet alles weer heel snel willen. Dus eigenlijk moeten we ook gewoon het natuurlijke herstelproces weer eventjes de tijd geven.'