Grote partijen hielden afspraken over hogere kosten cultuurcomplex Amare achter

Dat zei oud-wethouder Boudewijn Revis (VVD) vrijdagochtend in zijn verhoor voor de raadsenquêtecommissie die onderzoek doet naar cultuurcomplex Amare. Revis werd in 2012 wethouder in Den Haag en kreeg in de zomer van 2018 het cultuurcomplex in zijn portefeuille. Amare was toen al een jaar in aanbouw, maar het project werd geteisterd door problemen vanwege slechte verhoudingen tussen bouwcombinatie Cadanz, de gemeente en de culturele instellingen.

Deze frictie leidde eind 2017 zelfs tot een bouwstop van twee weken. 'Dit was voor mij een wake-up call', zei Revis daarover tijdens zijn verhoor. Hij had toen niet de verantwoordelijkheid voor het cultuurcomplex, maar was al wel wethouder in dat college. 'Toen werd mij duidelijk dat de verhoudingen enorm verslechterd waren.'

In die periode werd het volgens Revis steeds 'spannender' om binnen het afgesproken budget van 177 miljoen euro te blijven en kwam de vraag op tafel te liggen hoe de gemeente uit de patstelling moest komen. Revis: 'Het werd duidelijker dat het budget ter discussie gesteld moest worden.'

Maar dat lag gevoelig, want de toenmalige coalitie van VVD, D66, Haagse Stadspartij, PvdA en CDA had vastgelegd dat het cultuurcomplex niet duurder zou mogen worden. Het openlijk ter discussie stellen van het budget wilden de partijen daarom voorkomen, vooral omdat er een paar maanden later verkiezingen waren. 'De afspraak was om binnen het budget te blijven en in de aanloop naar de verkiezingen wilden we niet met een andere conclusie komen', zei Revis.

Wel besloot het toenmalige college om inzichtelijk te maken welke mogelijkheden er waren om binnen het budget te blijven, zonder daarover een besluit te nemen. Ook is er toen al bekeken wat het zou kosten om geschillen met de aannemer af te kopen met een zogenaamde package deal.

Deze package deal kwam een paar maanden later na de verkiezingen uitgebreid aan bod aan de onderhandelingstafel. De kiezers hadden Hart voor Den Haag, VVD, D66 en GroenLinks uitgeroepen tot de grootste partijen van de stad en zij onderhandelden over een nieuw coalitieakkoord.

Het grootste hoofdpijndossier tijdens die gesprekken was het afbouwen van het cultuurcomplex. Uit geheime stukken die in de zomer van 2021 door de SP zijn opgevraagd bleek al dat de onderhandelaars een deskundige in de arm hadden genomen om te laten onderzoeken wat er nodig was om uit de problemen te komen. Deze deskundige adviseerde een package deal van 25 miljoen euro. Voor dit geld kon de gemeente discussies met de bouwer over extra kosten en het ontwerp afkopen, zo stelde hij. Dat geld moest langdurige rechtszaken en verharding van de verhoudingen voorkomen. De onderhandelaars gaven hun fiat voor een package deal.

Toch werd in het coalitieakkoord met geen woord gerept over de onvermijdelijke kostenstijging van het cultuurcomplex en schreven de onderhandelaars eind mei 2018 dat het cultuurcomplex 'volgens de bestaande kaders' zou worden afgebouwd. 'Die formulering is gekozen omdat we niet wisten of de package deal zou lukken', zei Revis daarover. 'Ook zou het mijn onderhandelingspositie hebben verslechterd als de bouwer wist dat wij een package deal wilden sluiten van een bedrag tussen de 25 en 30 miljoen euro. Dan zou de bouwer daar nog eens met een paar miljoen boven gaan zitten. Het heeft mijn onderhandelingspositie echt verbeterd.'

Uiteindelijk sloot Revis een package deal van 31 miljoen euro en werd het budget van het cultuurcomplex opgeplust naar 210 miljoen. Dat maakte Revis begin juli 2018 bekend, een kleine maand na de presentatie van het coalitieakkoord. Achteraf is hij nog altijd tevreden met het resultaat. Revis: 'De package deal heeft tot opluchting geleid bij alle partijen.' In de zomer van 2021 werd cultuurcomplex Amare opgeleverd.

Tijdens de verhoren van Revis en later ook voormalig topambtenaar Peter Jägers kwam ook uitgebreid de gekozen bouwconstructie aan bod. Het consortium Cadanz is verantwoordelijk voor het ontwerp, de bouw en het onderhoud van Amare. Dat was een voor de gemeente Den Haag destijds een redelijk nieuwe manier van werken. De instellingen die gebruik maken van het gebouw hebben kritiek op deze werkwijze omdat er gaandeweg de bouw geen aanpassingen meer mogelijk waren - tenzij daar dus voor werd betaald.

Maar Revis en Jägers blijven achter die methode staan. Volgens hen was het de enige manier om binnen het budget te blijven. 'Als niet voor deze manier was gekozen, was de gemeente voor tientallen miljoenen euro's het schip in gegaan', aldus Revis. Jägers zei dat hij in de bouwwereld had gehoord dat Cadanz uiteindelijk 'heel grote verliezen' heeft geleden op het project. Na enig aandringen van de commissie verklaarde hij dat het zou gaan om vele tientallen miljoenen euro's. 'Dat was anders allemaal op het bordje van de gemeente terechtgekomen.'