Remkes teleurgesteld: Haagse raad pakte discussie over integriteit in stadhuis niet op

De commissie die dat onderzoek uitvoert, ondervroeg Remkes niet alleen over wat hij nog wist over de bouw van Amare. Ook kwam - deels tot verbazing van de oud-burgemeester zelf - ook uitgebreid de cultuur in het stadhuis ter sprake.

Remkes legde daarbij de bal terug bij de gemeenteraad. Hij vertelde dat hij met een duidelijke opdracht door de commissaris van de Koning naar Den Haag was gestuurd. Een van de onderdelen daarvan was 'reinheid'. Remkes had tot taak te zorgen voor een gezonde bedrijfscultuur binnen de gemeente. Op 12 oktober 2019 werd hij benoemd. Ruim drie maanden later stuurde hij een brief over die bestuurscultuur aan de gemeenteraad. 'Mijn visie is dat de gemeente Den Haag een betrouwbare partner moet zijn voor bewoners en bedrijven in de stad. En ook een betrouwbare werkgever moet zijn met een werkklimaat waarin het veilig en normaal is om over integriteit en de daarmee samenhangende dilemma's te praten', schreef hij daarin.

Remkes kwam ook met een aantal praktische voorstellen. Zo zouden er afspraken moeten komen over nevenfuncties voor bestuurders, ambtenaren en raadsleden. Ook beloofde hij afspraken te maken met wethouders. Die zouden onder meer moeten gaan over welke informatie die aan partijgenoten in de raad mogen geven, welke beloften een wethouder op eigen houtje mag doen, het maken van dienstreizen en aannemen van geschenken en het voorkomen van zelfs de schijn van belangenverstrengeling.

Remkes, zo verklaarde hij woensdag, had verwacht dat de gemeenteraad hierover uitgebreid met hem zou willen praten. 'Maar die brief over bestuurscultuur heeft de raad laten passeren', zei hij nu.

Dit terwijl er wel degelijk aanleiding voor een goed debat was geweest. Want zei Remkes: er gebeurden dingen in het stadhuis die niet correct waren. Zo tekenden wethouders brieven met alleen hun naam. Dit kan helemaal niet, zegt de oud-burgemeester. 'Dat bestaat niet volgens de wet. Dat moeten ze niet doen.'

Verder zag hij dat er tijdens vergaderingen van het college van burgemeester en wethouders zaken werden 'uitgeruild'. Ook al iets dat volgens hem ongewenst is. Wethouders moeten niet aan handjeklap doen, maar met elkaar in discussie gaan, elkaar durven tegen te spreken.

Bovendien waren er nauwe banden tussen bepaalde diensten in het stadhuis en bepaalde wethouders. 'Den Haag had heel erg de cultuur: mijn dienst, mijn wethouder.' Daaraan zouden integriteitsrisico's kleven, zag Remkes. Daarover schreef Remkes destijds aan de raad, maar die wilde daarover blijkbaar geen apart debat. 'Vandaar mijn verbazing dat hiermee niets is gedaan.'

Tijdens de periode dat hij waarnemend burgemeester was, werd Remkes geconfronteerd met een belangrijke integriteitskwestie in het stadhuis. Topambtenaar Henk Harms zou 'niet transparant' hebben gewerkt. Hij zou onder meer achteraf passages aan verslagen hebben toegevoegd. Hoewel Harms geen strafbare feiten zou hebben begaan, bleek uit een onderzoek van een recherchebureau wel dat hij zich niet aan de gedragscode van de gemeente had gehouden.

Harms werd uiteindelijk niet ontslagen, maar er werd in goed overleg afscheid van hem genomen. Volgens Remkes speelde daarbij mee dat de ambtenaar een goede staat van dienst had en dat een eventuele rechtszaak over het ontslag ook voor veel negatieve publiciteit zou kunnen zorgen.

De eis van een deel van de gemeenteraad om het integriteitsonderzoek openbaar te maken sloeg Remkes in de zomer van 2020 in de wind. Wel deed hij een handreiking. Het onderzoek zelf mocht de gemeenteraad onder strikte geheimhouding lezen, maar de tientallen bijlagen die horen bij het onderzoek niet. Die bijlagen bestaan uit onder meer uit mails, meldingen en gespreksverslagen.

Remkes verklaarde hier woensdag over dat hij deze beslissing had genomen na juridisch en bestuurlijk advies. Het zou de privacy schenden van de betrokken ambtenaar als de stukken openbaar gemaakt zouden worden. 'Ook is het de dood in de pot als mensen die een integriteitsmelding willen doen, weten dat er niet zorgvuldig met hun melding wordt opgegaan', zei hij.

Hart voor Den Haag vindt het 'een gotspe' en wil dat het college de stukken alsnog 'uit de kluis' haalt. 'De zweem van geheimzinnigheid en integriteitsschendingen neem je alleen weg met het betrachten van transparantie', zegt Hart voor Den Haag-raadslid Ralf Sluijs. 'Ik heb sterk het vermoeden dat de topambtenaar destijds geslachtofferd is om de politiek verantwoordelijken uit de wind te houden. Aan handelingen van een ambtenaar liggen altijd politieke wensen ten grondslag waarvoor ook een politieke verantwoordelijkheid gedragen dient te worden. Om onze controlerende rol in deze te kunnen vervullen, dient de raad dan ook over alle relevante stukken te kunnen beschikken.'