Burgemeester verdedigt inzet waterkanon: 'Het heeft wel iets opgeleverd'

In de vergadering van de Haagse raadscommissie bestuur gaat het woensdag bijna de hele vergadering over maar een ding. De demonstratie van Extinction Rebellion en de manier waarop burgemeester Van Zanen hiermee omgegaan is. Op 11 maart zijn de demonstranten voor de zevende keer naar Den Haag gekomen met als doel de Utrechtsebaan te bezetten in hun strijd voor een beter klimaat.

De demonstratie loopt dit keer anders dan voorgaande keren. Als de demonstranten om 12.00 uur met hun protest willen beginnen zetten agenten de tunnelbak richting de A12 af, waardoor Extinction Rebellion op het einde van de Utrechtsebaan bij het Malieveld moet demonstreren. Niet lang na de start van het protest komen de waterkanonnen al in actie. 'Ik heb deze laten verplaatsen zodat ze later eventueel ingezet konden worden', legt burgemeester Van Zanen uit. 'Door de grote drukte was het in mijn ogen noodzakelijk ze gelijk in stelling te brengen.'

Hier is niet iedereen het in de Haagse gemeenteraad mee eens. Robert Barker, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, vindt het een veel te zwaar middel. 'Het waterkanon was heel intimiderend voor de mensen die er waren. Daarnaast werd het aan het einde van de middag ineens vanuit het niets ingezet. Dit was niet proportioneel en de politie had eerst lichtere middelen in moeten zetten voor het kanon werd ingeschakeld', vertelt de politicus.

Van Zanen deelt deze opvatting niet. 'We hebben vanaf 12.00 uur tegen mensen gezegd dat ze niet op de Utrechtsebaan mochten zijn en dat ze weg moesten gaan. Een uur voor we de waterwerper hebben ingezet zijn we begonnen met waarschuwen en hebben we het bij mensen met kinderen aangegeven, in de hoop dat ze weg zouden gaan. Dat had wel wat succes, maar te weinig', legt Van Zanen uit.

Vandaar dat de politie, met toestemming van de burgemeester, besloot om het waterkanon ook te gebruiken. 'Het werd donker, wat de veiligheid in gevaar zou brengen', legt Van Zanen uit. 'Vandaar dat er voor is gekozen om mensen met een lage straal nat te spuiten. Dit heeft wel iets opgeleverd, want er gingen meer mensen weg. Maar helaas niet zoveel als gehoopt, want daarna moest de politie alsnog iedereen een voor een aanhouden, al waren dit nu wel minder mensen dan wanneer de waterwerper niet gebruikt zou zijn.'

De burgemeester is van mening dat hij op deze manier juist gehandeld heeft. 'Het was proportioneel. De kern van de actie van Extinction Rebellion is niet om met mij in gesprek te komen, maar om door middel van disruptie zo veel mogelijk aandacht te krijgen. En ik werk daar ook aan mee, hoewel ik dat niet wil. Er zijn allerlei acties te verzinnen, maar niet op de A12 en niet oneindig, zoals de demonstranten graag willen. Daar zit voor mij het probleem. Ik ben hier om Den Haag bereikbaar en veilig te houden.'

Andere partijen zijn de demonstraties van Extinction Rebellion, die op 11 maart voor de zevende keer de Utrechtsebaan blokkeerde, helemaal zat. Zo wil Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag graag dat de burgemeester volgende keer sneller en harder optreedt om een blokkade te voorkomen. Tot grote irritatie van de burgemeester. 'Wat wilt u dan?', vraagt hij met een stemverheffing. 'Dat de politie gaat slaan? Ze harder aanpakt? Traangas inzet? Dat wil ik niet', zegt Van Zanen geërgerd.

Toch is ook Van Zanen van mening dat niet alles goed is gegaan tijdens de demonstraties. 'Natuurlijk zijn er dingen fout gegaan', geeft hij toe. 'Als er mensen nat zijn gespoten die op een plek stonden waar dit gewoon mocht, dan is dat niet goed. In dat geval kunnen mensen een klacht indienen of naar de ombudsman stappen. Dan gaan we hier zeker naar kijken.'

Maar de grote lijn is volgens de burgemeester vooral dat er de hele dag door de politie de-escalerend en professioneel is opgetreden. Ook rond het boerenprotest, dat dezelfde dag in het Zuiderpark plaatsvond. 'Het is niet dat we de teugels hebben laten vieren, want waar nodig zal ik de teugels zeker gebruiken. Alleen konden we met hulp van andere partijen ervoor zorgen dat de schade aan het Zuiderpark zoveel mogelijk beperkt is gebleven.'

De enige echte schade is volgens de burgemeester veroorzaakt door de bestuurder van een shovel die door een blokkade is gereden. Hierbij raken twee agenten gewond. 'De bestuurder van de shovel zit nog vast. Dat is de enige demonstrant nog van die dag. Over de mensen die de A12 hebben geblokkeerd heeft het Openbaar Ministerie nog geen beslissing genomen. Dat komt nog.'

De partijen blijven zich zorgen maken over het demonstratierecht. 'Ik ben eraan gehouden om demonstraties te faciliteren en dat doe ik met alle liefde', probeert Van Zanen die zorgen weg te nemen. 'Maar het blokkeren van de Utrechtsebaan valt niet onder het demonstratierecht. Daar blijf ik op inzetten, met de minst ingrijpende middelen mogelijk. En ik zal altijd met iedereen proberen in gesprek te blijven.'

En mochten mensen vinden dat de burgemeester de mogelijkheid tot demonstreren toch te veel beperkt, dan is daar een simpele oplossing voor. 'Ik maak het besluit juist ver van tevoren kenbaar. Zodat iedereen die het niet met mijn redenatie eens is nog naar de rechter kan stappen. Ik hoop echt dat een organisatie dit doet. Maar er zal wel een reden zijn dat dit nog steeds niet gebeurd is', constateert Van Zanen.