Hoe zou Nederland eruit hebben gezien als De Tegenpartij de baas zou zijn?
1 april 2023, 12:00 • 4 minuten leestijd
DEN HAAG - Het is 2014 wanneer bij de opening van een tentoonstelling over Haagse humor Wim de Bie naar voren stapt. Lex van Tilborg van het Haags Historisch Museum weet het nog goed. De Bie haalde een briefje tevoorschijn van de fictieve Karel van Es, de broer van het bekende typetje Tedje van Es. In die brief schetst Karel hoe Nederland eruit zou hebben gezien als Jacobse en Van Es niet zouden zijn doodgeschoten bij een coupepoging. Ter nagedachtenis aan Wim de Bie, die afgelopen maandag overleed, deelt de conservator fragmenten van deze brief.
Conservator Van Tilborg herinnert zich hoe hij bij de samenstelling van de tentoonstelling over Haagse humor in contact kwam met Wim de Bie. 'Hij kwam met de suggestie het toe te spitsen op satire en politieke humor.' Daar hoorden natuurlijk twee bekende typetjes van het cabaretduo Kees van Kooten en Wim de Bie bij: F. Jacobse en Tedje van Es.
De beide heren staan bekend als Vrije Jongens. Het zijn twee plat pratende, werkloze Hagenezen die al sjacherend en op talloze onorthodoxe manieren proberen geld te verdienen. Beroemd zijn de sketches waar ze de tuin winterklaar maken en waar ze een eigen zaak voor dames beginnen, ofwel Maison Prettyboy, voor al uw dameswensen.
'Geen gezeik, iedereen rijk'
In 1980 richten deze Jacobse en Van Es hun eigen politieke partij op: De Tegenpartij. De slogan is na al die jaren nog onverminderd populair: Geen gezeik, iedereen rijk. De fictieve partij haalt bij de peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen zelfs enkele zetels.
Daarmee lijkt de partij zijn satirische doel, extreemrechts aan de kaak stellen, voorbij te schieten. De carrière van de Vrije Jongens eindigt in een spervuur aan kogels wanneer Jacobse en Van Es op Het Binnenhof een coupepoging plegen. Daarmee komt een eind aan twee bijzondere typetjes die in de tentoonstelling over politieke satire niet mogen ontbreken.
Brief van de broer van Tedje Van Es
Tijdens de opening van die tentoonstelling in 2014 komt De Bie volkomen onverwacht met de fictieve brief van Tedjes broer Karel van Es naar voren. 'Je voelde een opwinding door de zaal gaan', zegt Van Tilborg. In de brief van Karel van Es wordt ingegaan op de vraag: wat zou er zijn gebeurd met het Nederlandse politieke landschap als Jacobse en Van Es in 1981 niet om het leven waren gekomen. Hij schetst het volgende beeld in plat Haags:
'Je ken je eige terecht afvragen wat er zou zijn gebeurd als de heren waren blijven leven. Kort na de verkiezingen van 10 mei 1981 zou de regering van mannetje Dries het veld moeten ruimen, opgevolgd door het eerste kabinet Jacobse, die acht jaar zou regeren. Daarna kregen we het eerste kabinet Van Es en daarna het tweede kabinet Jacobse, gevolgd door het tweede kabinet Van Es enzovoort, enzovoort. Tot op de dag van heden.'
'Wat een rust zou dat Nederland hebben gebracht. Wat, om ook eens een duur woord te gebruiken: een stabiliteit. Wat zou Nederland voor het buitenland een voorbeeld zijn. Het eerste land in de wereld waar de Vrije Jongens het voor het zeggen hadden.'
'Raar als je je bedenkt dat we dus minister-president Lubbers nooit hadden gekend. Dat Wim Kok gewoon bij de vakbeweging uit zijn nek was blijven lulle en van de heer Balkenende was helemaal in geen velden of wegen ooit vernomen.'
Geert Wilders en Mark Rutte naast elkaar
Toen de Tegenpartij werd opgericht, was dat als satire op het populisme in de politiek. 'Het is een bekend verhaal dat de Tegenpartij in hun tijd al 'op rechts' werd ingehaald. Inmiddels zijn een aantal sketches min of meer werkelijkheid geworden. Over de samenstelling van de Tweede Kamer heeft De Bie, middels de woorden van Karel van Es, ook een paar scherpe observaties, legt Van Tilborg uit.
En de heer Geert Wilders zou naast de heer Mark Rutte in de Tweede Kamer zitten op de enigste twee bankjes die de VVD nog had overgehouden.
President Jacobse en president Van Es
2014 is ook het jaar dat de Olympische Winterspelen in het Russische Sotsji worden gehouden. Karel van Es zag helemaal voor zich hoe de Nederlandse presidenten Jacobse en Van Es bij dit evenement aanwezig zouden zijn:
Hoe zou het geweest zijn als naast de koning en de koningin de beide presidenten van Nederland, te weten F. Jacobse en Tedje Van Es, op de viptribune zouden staan. De zwaarste delegatie die de Winterspelen ooit hadden gezien.
Een buigende Poetin
De heer Poetin zou knipmessend naar ze toekomen en buigend vragen van: 'Kén ik nog iets voor u betekenen? U zeg het maar!'
'Het is echt een fantastische, goede tekst. En de brief laat maar weer eens zien wat voor een visionair De Bie was', concludeert Van Tilborg.
Wim de Bie overleed maandag op 83-jarige thuis in Den Haag, in het bijzijn van familie. Hij was al langere tijd ernstig ziek.
