Arbeidsmigranten betalen zich scheel: gemiddelde huurprijs 1300 euro

'Dit is ons mobiele kantoor.' Violetta Riedel schuift de deur van een klein bestelbusje open waarop woorden staan als zorg, rechten, plichten, wonen en onderwijs. En dat in verschillende talen. De bus is volgepakt met folders, maar er is ook een plekje om te zitten. 'Hier kunnen we mensen die hulp nodig hebben ter plekke helpen met het invullen van formuleren.'

Riedel is een van de voorlichters die sinds januari de stad intrekken om arbeidsmigranten te wijzen op hun rechten en hun plichten. Met de busjes wordt op vaste tijdstippen naar locaties gereden in Segbroek, Rustenburg-Oostbroek, Escamp, Laak Centraal en Spoorwijk. Aan boord voorlichters die verschillende talen spreken. Het doel is om voorlichting te geven over het Nederlandse zorgstelsel, onderwijssysteem, taallessen, energiezaken en wonen en werken in Nederland.

'We komen schrijnende gevallen tegen', vertelt Riedel. Vaak zijn het verhalen over de slechte leefomstandigheden van arbeidsmigranten. Ze werken in het Westland, wonen hutjemutje met soms zes, zeven of acht personen in kleine woningen in Den Haag en betalen grote sommen huurgeld. Met alle gevolgen van dien, niet alleen voor de arbeidsmigranten zelf.

Op het Kaapseplein en in Laak Centraal bijvoorbeeld leidt deze overbewoning tot overlast en spanningen in de wijk. Bewoners hebben al jarenlang last van parkeerproblemen, geluidsoverlast, overvolle afvalcontainers en gehang op straat. Om deze problemen het hoofd te bieden heeft de gemeente Den Haag de afgelopen twee jaar de controles op het Kaapseplein opgeschroefd en daar de Haagse pandbrigade ‘intensief' ingezet. Ook in Laak Centraal gaat dat gebeuren. De eerste cijfers van de gemeente geven de grote omvang van het probleem aan.

Op het Kaapseplein zijn in 2021 65 overtredingen aangetroffen en beëindigd, waarbij het in 85 procent om illegale kamerverhuur ging. De cijfers over 2022 zijn nog niet bekend. 'Vrijwel alle onzelfstandige bewoning had betrekking op huisvesting van arbeidsmigranten', schrijft wethouder Martijn Balster (PvdA) aan de gemeenteraad. 'Tekenend is de gemiddelde kale huurprijs voor een woning rond het Kaapseplein die in de afgelopen periode 1305 euro per maand blijkt te zijn.' Bovendien krijgen de huurders vrijwel uitsluitend een tijdelijk huurcontract, iets dat voor veel onzekerheid zorgt.

Ook in Laak gaat de gemeente na klachten van bewoners de komende jaren extra controleren. Uit een eerste verkenning in het gebied Laak Centraal afgelopen zomer zijn al flink wat misstanden aan het licht gekomen. Zo was bij 40 van de 149 gecontroleerde woningen sprake van illegale kamerverhuur, het gemiddelde aantal bewoners per woning is zes, er zijn vier bewoonde schuurtjes aangetroffen en er zijn twaalf gevallen van bouwen zonder vergunning en drie gevallen van illegale bouw aangetroffen.

'Slechte huisvesting van kort verblijvende arbeidsmigranten is een wezenlijk onderdeel van de aangetroffen problematiek in Laak', zegt wethouder Balster. 'Met name de huisvesting in schuurtjes is een pijnlijk in het oog springende misstand. Het geeft iets weer over de stuitende onverschilligheid van de mensen, die deze huisvesting realiseren en ook van de partijen, die hen te werk stellen en eraan verdienen.'

Volgens de wethouder kennen veel arbeidsmigranten hun rechtspositie niet. 'De arbeidsmigranten zijn onbekend met het fenomeen huurpunten en huurbescherming. Er wordt vrijwel uitsluitend gebruik gemaakt van tijdelijke contracten, waardoor een gang naar de Huurcommissie ertoe leidt dat het contract niet verlengd wordt.'

Om de positie van de arbeidsmigranten te verstevigen stuurt de gemeente daarom sinds een paar weken de informatiebusjes de wijken in. Uit de eerste ervaringen blijkt dat er behoefte aan is. De eerste twee maanden zijn 1400 mensen op straat aangesproken en geholpen. 'Soms spreken wij mensen aan en zeggen ze dat ze geen problemen of hulp nodig hebben', vertelt Riedel. 'Maar na een beetje aandringen komen de verhalen toch boven. Sommige mensen wachten inmiddels al op ons om hun verhaal kwijt te kunnen.'

Riedel kan de arbeidsmigranten direct helpen of ze doorsturen. 'In sommige gevallen kunnen wij ter plekke advies geven', zegt ze. 'Omdat wij korte lijntjes hebben met verschillende instanties kunnen wij de mensen bij grotere problemen snel doorverwijzen. Als iemand op straat staat wijzen wij ze bijvoorbeeld de weg naar de stichting Barka, die dakloze Oost-Europeanen kan helpen. Of als iemand geldproblemen heeft sturen wij ze door naar de Helpdesk Geldzaken van de gemeente.'

Wethouder Balster erkent dat het inzetten van de informatiebusjes niet genoeg is om de omvangrijke problemen in de stad op te lossen. 'Dit is absoluut te weinig', zegt hij. 'We moeten op heel veel fronten investeren en dat begint al bij het in beeld krijgen van verschillende groepen door een goede registratie. Als we weten waar de mensen wonen kunnen wij de woonomstandigheden controleren en de uitzendbureaus en werkgevers die daar achter zitten op hun verantwoordelijkheid wijzen. Maar de wet maakt dit nog niet mogelijk.'

Volgens Balster doet de gemeente al alles om misstanden aan te pakken, maar krijgt het stadsbestuur daarbij te weinig steun van het Rijk. 'Er komt een wet aan die het mogelijk maakt dat wij nog steviger kunnen handhaven op slecht verhuurderschap', zegt hij. 'Maar wij hebben nog te weinig middelen om bij slecht werkgeverschap hard in te grijpen en daar hebben we het Rijk bij nodig. Nu moeten mensen nog veel te hard werken voor veel te lage salarissen en komen ze onder zeer slechte omstandigheden terecht in wijken als Laak. Dat moet echt stoppen.'