Zorgen om zwemvaardigheid Oekraïners: 'Over drie maanden is het zomer, nu tijd voor actie'

Er zijn geen cijfers van vorig jaar en ook wordt niet gepubliceerd welke nationaliteit de mensen die verdrinken hebben, erkent het CBS. 'We komen jaarlijks in juli met de cijfers van het voorgaande jaar, want er moeten eerst nog analyses en additionele informatie worden gekoppeld. Ook zijn nog niet alle formulieren binnen of verwerkt', laat een woordvoerder weten.

'Dat is veel te laat', zegt Shiva de Winter. Hij is voorzitter van de Stichting Water- en Zwemveiligheid en maakt zich zorgen. 'Iedereen is vergeten dat het over drie maanden zomer is. We moeten voor die tijd weten of er in bepaalde groepen meer mensen verdrinken, zodat daar iets tegen gedaan kan worden', aldus De Winter.

Maar dat wordt lastig, want het CBS maakt de achtergrond van de slachtoffers niet bekend. 'We willen niet dat mensen individuele personen herkennen in onze statistieken.' Wel hebben ze eerder data van 2012 tot 2021 geanalyseerd. Daaruit bleek dat de mensen die verdronken relatief vaak een migratieachtergrond hadden. Het gaat dan vooral om niet-westerse allochtonen.

Maar de verschillen worden volgens het CBS wel steeds kleiner. De Winter baalt dat de cijfers er nog niet zijn. 'We moeten echt voorkomen dat het misgaat', zegt hij. Ondertussen doen de kustgemeenten bij ons in de buurt er van alles aan om Oekraïners te wijzen op de gevaren van zwemwater.

In Den Haag, waar zo'n 3300 Oekraïense vluchtelingen wonen, zijn afgelopen zomer posters opgehangen in de gemeentelijke opvanglocaties. Ongeveer een derde van de Oekraïners in de stad woont op zo'n plek. Oekraïners krijgen in Den Haag geen zwemles, wel kunnen kinderen meedoen aan schoolzwemmen en kunnen mensen zichzelf aanmelden voor zwemles.

In de gemeente Westland (1400 Oekraïense vluchtelingen) kunnen kinderen uit deze groep met een Westlandpas naar zwemles. Dat gebeurt op verschillende plekken ook. Voor volwassenen is er nog geen regeling, maar daar wordt wel naar gekeken, zegt een woordvoerder tegen Omroep West. Op veel plekken in onze regio zijn daarvoor lange wachtlijsten.

In Wassenaar worden 150 mensen opgevangen, een derde daarvan is kind. Zij krijgen elke week les in het plaatselijke zwembad, zegt de gemeente. En ook in Wassenaar zijn er posters in de eigen taal opgehangen om te waarschuwen.

In Noordwijk (iets meer dan 500 Oekraïners) kunnen mensen zich aanmelden voor zwemles, maar ook daar moet rekening worden gehouden met wachtlijsten. Wel waarschuwt het welzijnswerk de mensen komende maanden voor de gevaren van de zee, net als vorig jaar.

In Katwijk, waar iets meer dan 300 Oekraïners verblijven, geven vrijwilligers van de reddingsmaatschappij KNRM voorlichting en krijgen mensen een folder in hun eigen taal. 'We zien ook dat steeds meer Oekraïense kinderen worden aangemeld voor zwemles', zegt een woordvoerder.

Volgens de Oekraïense ambassade in Den Haag zijn zwemlessen in het thuisland ook niet verplicht. Wel zijn er veel plekken om zwemles te volgen en veel mensen doen dat ook, laat de ambassade weten. 'Zwemmen is best wel een populaire sport in ons land.' De ambassade werkt naar eigen zeggen ook goed samen met de Nederlandse autoriteiten om de veiligheid van hun landgenoten te waarborgen.

Ondertussen blijft de vraag hoe het vorige zomer is gegaan. Bij de Haagse Vrijwillige Reddingsbrigade zien ze 'geen opvallende verandering'. Ze richten hun aandacht niet specifiek op Oekraïners. 'Onze aandacht en energie voor de veiligheid van het strandpubliek geldt voor elke strandbezoeker.'

De Winter hoopt vooral dat het CBS sneller met cijfers komt. 'Ik heb daarover al meermalen contact gehad, maar krijg maar geen bevredigend antwoord.' En het gaat hem om meer dan de cijfers. 'Het is fijn dat er inmiddels lokale initiatieven zijn om het voor deze groep veiliger te maken, maar landelijk gebeurt er nog helemaal niks en daar maak ik mij echt grote zorgen om.'

Het CBS wijst erop dat het niet alleen draait om de zomer. 'Het is echt een misvatting dat beleid alleen zinvol is voor de zomer. Er verdrinken dan weliswaar meer mensen, maar ook buiten de zomer gaat om substantiële aantallen.' In 2021 kwamen in heel Nederland 80 mensen om het leven in het water. De meeste van hen verdronken in open water.