Uitspraak in rechtszaak Richard de Mos: dit hangt de acht verdachten boven het hoofd

Als oprichter en leider van Hart voor Den Haag is Richard de Mos de spil in deze zaak. Het OM vindt zijn daden ook de ernstigste: 'Hij heeft jarenlang zijn politieke positie strafbaar ingezet. Voor zichzelf, zijn vrienden en het bij hen behorende kleine zakelijk netwerk.' De aanklager erkent dat De Mos hard werkt en van de stad houdt, en vindt dat zijn rol als cultuurdrager ook goed had kunnen uitpakken. 'Hij heeft zich echter laten leiden door zijn zucht naar macht, prestige en status', zegt de officier van justitie.

De Mos misbruikte volgens het OM zijn verworven macht als wethouder door sponsoren voor te trekken, mensen te manipuleren en lak te hebben aan conventies en regels. Zijn 'vriendjespolitiek' schaadt de democratie, zegt de aanklager, die met deze veroordeling een voorbeeld wil stellen. De politicus zelf ziet het volledig anders. Hij heeft in de rechtszaal tientallen keren herhaald dat hij hardliep voor iedereen die bij hem aanklopte, donateur of niet. De Mos is juist trots dat zijn partij graag buiten de lijntjes kleurt. Dat het OM strafbare feiten ziet in lekken naar de pers en het overbluffen van politieke opponenten, wijt hij aan een wereldvreemde kijk op het politieke leven.

Na het verlies van een interne machtsstrijd stapte Rachid Guernaoui in 2017 over van D66 naar Groep de Mos, waar hij wél de kans kreeg om wethouder te worden. Het OM ziet in het dossier aanwijzingen dat Guernaoui aanvankelijk moeite had met de methodes van De Mos, vooral met de ondernemers in de klankbordgroep, maar uit ambitie toch meedeed aan het bevoordelen van donateurs. Dat zou hij hebben gedaan door stukken te lekken, door een collega-wethouder onder druk te zetten om een belangrijk dossier uit handen te geven en door zich te bemoeien met subsidies voor een stichting waarmee de broers Akyol goede banden hadden.

Guernaoui zegt zelf dat de ombudspolitiek van Hart voor Den Haag hem direct als gegoten zat en hij benadrukt net als De Mos dat zijn beleid generiek was, en volgens ambtelijke regels is uitgevoerd. In de rechtszaal hoefde hij ook nauwelijks vragen te beantwoorden. Volgens de officier van justitie kwam Guernaoui er 'bekaaid vanaf' omdat hij nooit is afgetapt, waarop zijn advocaat reageerde: 'Je bent de sjaak als je getapt wordt, maar je bent ook de sjaak als je niet wordt getapt.'

De voormalige eigenaar van zalencentrum Opera was in 2018 lijstduwer voor Hart voor Den Haag en doneerde ruimhartig voor de campagne. Daarbuiten zat Atilla Akyol in de klankbordgroep die De Mos en Guernaoui adviseerde bij de coalitieonderhandelingen. Akyol deed dit naar eigen zeggen omdat hij geloofde dat De Mos een mooiere plek van Den Haag zou maken, vooral in de nacht. Het OM stelt dat Akyol vanaf het moment dat hij De Mos in 2014 leerde kennen, enkel geïnteresseerd was in politieke voordeeltjes die zijn vriend op het stadhuis hem kon bezorgen. De veelbesproken nachtvergunning voor Akyols zalencentrum is hier het bekendste voorbeeld van.

Van de drie verdachte vastgoedondernemers speelt Edwin Jansen de grootste rol in dit proces. De voormalige artiestenmanager stortte zich in 2018, volgens hemzelf als hobby tijdens een burn-out, vol overgave op de campagne van Groep de Mos en verzorgde de financiën voor een campagnefilm en nieuwe website. Ook opperde hij talloze ideeën voor het partij- en uiteindelijk coalitieprogramma.

Om de stad een betere plek te maken, zegt Jansen, maar uit de haast oneindige stroom van berichten concludeert het OM dat Jansen aan touwtjes trok die niet voor hem waren bedoeld. Vol vernuft zou hij De Mos en Guernaoui, maar ook enkele raadsleden, voor zijn karretje hebben gespannen. 'Hij heeft in feite de onzichtbare wethouder gespeeld, en daarmee laten zien zich van democratische regels niets aan te trekken.' Jansen zegt dat het OM selectief winkelt in zijn berichten en er zelfs wordt geknipt en geplakt met citaten. Andere verdachten voegen hier aan toe dat ze zijn brei aan teksten vaak nauwelijks lazen.

De kurk waar het dossier op drijft, zegt de voorzitter van de Rotterdamse rechtbank. Door in getapte telefoongesprekken te praten over het kopen van stemmen en het planten van De Mos op het stadhuis, heeft de jongere broer van Atilla Akyol de aanklager behoorlijk wat munitie gegeven. Erdinç noemt het allemaal gepoch van een jongen van de straat: 'Ik zeg zelfs dat Richard de Mos het Vredespaleis heeft gebouwd.' Maar het beschouwt de donaties van de Akyols en het gerommel van Erdinç met volmachtstemmen als bewijs dat de horecaondernemer gewiekster is dan hij zich voordoet.

Dennis Buis is er naar eigen zeggen aan z'n haren bijgesleept door het OM, om de verdachte donaties meer gewicht te geven. Omdat hij Richard de Mos een aardige vent met goede ideeën vond, doneerde de rijke vastgoedondernemer vanuit verschillende bv's een halve ton voor de campagne. Later maakte hij nog eens 25.000 euro over, maar erg betrokken bij de partij was hij verder niet. Buis komt in het dossier vooral voor in communicatie vanuit Edwin Jansen, in wiens bedrijf Buis aandelen had. Het OM stelt dat Buis via deze weg druk heeft gezet op het woonbeleid van Den Haag, bijvoorbeeld om een splitsverbod te voorkomen. Buis zegt dat Jansen vooral hem berichten stuurde, en dat hij amper financiële belangen had bij hetgeen het OM hem ten laste legt.

Samen met zakenpartner Edwin Jansen zat Michel Zaadhof in 2018 in het campagneteam van Hart voor Den Haag en vanuit zijn bedrijf deed hij een donatie voor de website. Na de verkiezingswinst trad ook hij toe tot de klankbordgroep en zat hij nog kort in het partijbestuur. Allemaal vanuit maatschappelijke betrokkenheid volgens Zaadhof. Echter, het OM concludeert uit berichten als 'we hebben ze niet voor niets de grootste gemaakt' dat vooral financiële motieven een rol speelde. Zaadhof zegt dat dergelijke berichten letterlijk en figuurlijk met een knipoog zijn verstuurd en snapt niet dat hij wordt vervolgd. Het OM erkent wel dat Zaadhof in de meeste dossiers vooral een zijdelingse rol speelde.

De partner van Erdinç Akyol stond in 2018 als nummer vier op de kieslijst van Groep de Mos. Volgens De Mos en haarzelf op basis van haar eigen verdiensten, volgens het OM vanwege het geld dat de Akyols aan de partij doneerde. 'Daarmee werd zij een belangrijke pion in de organisatie', stelt het OM, 'waarvan zij wist dat dat het oogmerk had op het plegen van corruptie.' Davituliani was ook de verdachte waarbij het corruptieonderzoek begon, nadat een ambtenaar het gerucht had opgevangen dat er via haar horecavergunningen konden worden gekocht. Bewijs hiervoor is nooit gevonden.