Paulina Bisdom van Vliet houdt dorp 100 jaar na overlijden in haar greep

Nelie Gerritsen (r) in het kostuum van Paulina Bisdom van Vliet
Nelie Gerritsen (r) in het kostuum van Paulina Bisdom van Vliet © Omroep West
HAASTRECHT - 'Ze maakte wel echt de dienst uit in het dorp. Haar invloed was enorm groot.' Inwoners van Haastrecht wachten vol spanning op de onthulling van het geheimzinnige pakketje van Paulina Bisdom van Vliet. Maar wie was deze dame die Haastrecht al meer dan 100 jaar in haar greep heeft?
Haar karakter is enerzijds heel warm. Zo deed ze veel voor Haastrechtse gemeenschap en deelde ze onder meer voedselbonnen uit aan de armen. 'Ik denk dat ze best een goedwillende vrouw is geweest', zegt Nelie Gerritsen. Zij kruipt regelmatig in de huid van Paulina Bisdom van Vliet als ze haar personage speelt.
'Ze is vroeg weduwe geworden en ze had alles al. Dan is het niet leuk om in je eentje in dat huis te blijven zitten. Ik denk dat ze daarom wat wilde doen voor de gemeenschap.'
Paulina Bisdom van Vliet kwam uit een welvarende patriciërsfamilie. Haar opa, vader en haar man waren burgemeester van Haastrecht. Ook eerdere generaties hadden politieke macht in de omgeving. Zelf overleed Paulina Bisdom van Vliet in 1923. Naast haar huis liet ze nog iets anders na aan de Haastrechtse gemeenschap: een mysterieus verzegeld pakketje dat 100 jaar na haar dood pas mag worden geopend. Dat moment is bijna daar: op 1 juni mag het pakketje open. Nieuwsgierige Haastrechters tellen ongeduldig af tot de grote dag.
Aan de andere kant is het beeld van Paulina Bisdom van Vliet wisselend. Zo was ze soms ook eigenzinnig, ijzig en wat verbitterd. 'Ze had een tijd lang een goede relatie met haar buurmeisje Trijntje Verboom, maar die is abrupt verbroken toen zij in Amsterdam ging studeren en viel voor de idealen van het socialisme', zegt dorpshistoricus Cor van Someren.
Paulina Bisdom van Vliet
Paulina Bisdom van Vliet © Museum Paulina Bisdom van Vliet
Van Someren schreef een boek over het leven van de historische vrouw. 'Dat Trijntje in aanraking met het socialisme kwam, paste niet in haar straatje. Ze schreef brieven, nou daar lusten de honden geen brood van.' Paulina Bisdom van Vliet liet het daar niet bij. Ze stopte direct met het sturen van geld voor de opleiding van Trijntje.
De Haastrechtse was ook kwetsbaar. Althans, dat is de interpretatie van Wiro Spruijt. Hij heeft een bijzondere ansichtkaartenverzameling waar Paulina Bisdom van Vliet op staat. 'Hier zie je haar met Zwaantje Muurling. Dat was de dochter van haar eerste tuinman, Albert Muurling. Dat was haar oogappel', zegt Spruijt. 'Ik denk dat ze wel van Zwaantje hield. Ze had zelf geen kinderen, dus misschien is ze wel heel eenzaam geweest.'
Wiro Spruijt bekijkt oude foto's
Wiro Spruijt bekijkt oude foto's © Omroep West
Adel-expert John Topfer van Stichting Adel in Nederland ziet vooral haar unieke karakter als hij haar vergelijkt met andere welgestelde families die toen leefden. 'Voor haar tijd was ze een ongelooflijk zelfstandige vrouw die precies wist wat ze wilde. Bij haar overlijden bepaalde ze bijvoorbeeld dat er 500 gulden naar de dominee moest gaan. Daar had ze dan wel als voorwaarde bij dat de dominee vrijzinnig moest zijn. Juist daarmee zet ze heel duidelijk de toon.'
Volgens Topfer was er een afstand tussen Paulina en de rest van het dorp. 'Zij behoorde tot de top van Haastrecht en daar hoorde een bepaald gedrag bij. Ze wilde gerespecteerd worden en laten zien dat ze wel degelijk de belangrijkste inwoner was.'
In de vijfdelige podcastserie Het Geheim van Haastrecht gaat journalist Lieuwe van Slooten op zoek naar de erfenis van Paulina Bisdom van Vliet. Vanaf nu is aflevering twee te beluisteren. 'Het is moeilijk te zeggen wie Paulina Bisdom van Vliet echt was. Een weldoener, of ijzige dame? Laten we het er op houden dat ze een bijzondere vrouw was die ons met haar mysterieuze erfenis nog steeds bezig houdt', prijst Lieuwe zijn podcast aan.
De podcast 'Het Geheim van Haastrecht' kun je vinden op de gebruikelijke podcast-platforms zoals Apple Podcast of Spotify. Abonneer je zodat je geen aflevering hoeft te missen.