Chaos op Haags stadhuis na vrijspraak én hoger beroep in zaak-De Mos: partijleiders bijeen

De meivakantie is voor veel Haagse politici niet helemaal geworden wat ze ervan gehoopt hadden. Er is onderling druk geappt, gebeld, gemaild en afgetast. Maar omdat veel politieke leiders in het buitenland waren, is het nog niet gekomen van een fysiek overleg. Dat gaat komende week gebeuren als het reces voorbij is. Dan gaan de coalitiepartijen voor het eerst na de vrijspraak met elkaar in conclaaf. Ook worden er op uitnodiging van De Mos een-op-een gesprekken gevoerd met Hart voor Den Haag. Donderdag houdt de gemeenteraad een debat over de ingewikkelde politieke puzzel die gelegd moet worden gelegd.

Alle partijen worstelen met de vraag óf en op welke manier Hart voor Den Haag tegemoet gekomen moet worden nu de twee oud-wethouders De Mos en Guernaoui en het voormalig Hart voor Den Haag-raadslid Nino Davituliani door de rechter op alle punten zijn vrijgesproken van corruptie. Het verpletterende vonnis is reden voor de huidige coalitie om zich achter de oren te krabben en zich af te vragen of de grootste partij van de stad niet alsnog de kans moet krijgen om een plek in de coalitie te krijgen.

Alhoewel het antwoord op deze vraag nog niet is gevonden, leek de vrijspraak inmiddels wel wat ingedaald op het stadhuis. Maar het voorlopige hoger beroep van het OM heeft de verwarring over de politieke situatie weer vergroot. 'Als stad Den Haag dachten we dat we met de heldere uitspraak een punt konden zetten achter een lange periode van onzekerheid. Met deze stap duurt de onzekerheid langer', zei burgemeester Jan van Zanen.

Voor Richard de Mos is het hoger beroep geen reden om zijn plannen bij te stellen. De Mos weet wel wat hij wil. Zijn plan is en blijft om aan te schuiven bij de huidige coalitie. 'Er hoeft niemand weg', zei hij al snel na zijn vrijspraak en hij vroeg direct een extra raadsvergadering aan om hierover te debatteren. Maar dit plan is allesbehalve vanzelfsprekend.

Hart voor Den Haag heeft de afgelopen maanden keihard oppositie gevoerd tegen het coalitieakkoord en noemde het akkoord 'een knock-out voor de Haagse bevolking', vooral vanwege de lastenverzwaring. 'Dit college heeft alles weg van incassobureau Binnen zonder Kloppen', zei De Mos doelend op de stijging van de OZB en de verhoging van de parkeertarieven. Ook zoiets als de noodopvang voor asielzoekers is de partij van De Mos een doorn in het oog.

Hart voor Den Haag kan dus niet zonder meer aanschuiven bij dit college, wil de partij haar geloofwaardigheid behouden. Dat betekent dat de huidige coalitie moet sleutelen aan de gemaakte afspraken om De Mos tegemoet te komen, maar daar zullen met name de linkse partijen uit de coalitie weinig trek in hebben.

De huidige coalitie opblazen en nieuwe onderhandelingen starten onder leiding van Hart voor Den Haag als grootste partij, is een andere optie, maar ook die is voor veel partijen weinig aantrekkelijk. Coalitiepartijen D66 en GroenLinks haastten zich na de vrijspraak te melden dat zij het gesloten akkoord willen uitvoeren en niet veel voelen voor het openbreken ervan. 'Er is op dit moment gewoon een brede coalitie, die een brede meerderheid heeft in de raad', zei GroenLinks-fractievoorzitter Maarten De Vuyst.

Voor deze partijen zijn er daarnaast nog andere redenen om niet direct enthousiast te zijn over een samenwerking met Hart voor Den Haag. D66 is nu de grootste in het college en de partij wil die positie ongetwijfeld behouden en niet aan Hart voor Den Haag overdragen.

Voor GroenLinks geldt dat de partij een afkeer heeft van de door De Mos met trots uitgedragen 'ombudspolitiek'. Twee jaar geleden stelde GroenLinks-wethouder Arjen Kapteijn, die toen nog fractievoorzitter was, dat hij de politiek van 'wij regelen het' gevaarlijk vindt, omdat die het belang van een individuele ondernemer of bewoner belangrijker maakt dan het belang van de stad. Maar de ombudspolitiek is het handelsmerk van De Mos en hij heeft meermaals gezegd dat hij daar 'geen millimeter' aan gaat veranderen.

Coalitiepartij VVD stoeit met een ander dilemma. De liberalen hebben tijdens de formatie aangegeven dat zij het liefst met Hart voor Den Haag wilden samenwerken, maar konden andere partijen hier niet van overtuigen. Een aantal partijen weigerde een coalitie met Hart voor Den Haag te vormen vanwege de corruptiezaak waardoor een meerderheidscoalitie onmogelijk werd.

Toch heeft de VVD uiteindelijk – zes maanden na de gemeenteraadsverkiezingen – met overtuiging een handtekening gezet onder het huidige coalitieakkoord. De vijf partijen zeiden afgelopen september, bij de presentatie ervan, dat het akkoord 'een gemeenschappelijk antwoord geeft op de uitdagingen die onze stad de komende jaren kent'. Deze handtekening zomaar wegstrepen komt niet bepaald betrouwbaar over.

Ondertussen neemt de druk van buiten het stadhuis om opnieuw te beginnen toe. Oud-wethouder Frits Huffnagel van de VVD zei direct na de vrijspraak dat er een nieuwe coalitie moet worden gevormd met Hart voor Den Haag. 'Deze coalitie is er gekomen omdat er toen geen alternatief was', zei hij in de uitzending van Radio West. 'Met deze vrijspraak is dat er nu wel.' Ook oud-wethouder Peter Noordanus (PvdA) zei in het politieke programma Spuigasten van Den Haag FM dat hij vindt dat De Mos terug moet in het college. Hij noemde dat een plicht aan de stad. 'Veel mensen hebben hun vertrouwen aan Hart voor Den Haag gegeven, dan moet je kijken of er een plek is in het college', zei hij.

Robert Barker van de Partij voor de Dieren deed de suggestie om een verkenner aan te stellen. 'Die verkenner kan de gevolgen van deze uitspraak in kaart brengen en helpen werken aan een fijnere cultuur', stelde Barker. Maar de vraag is wat de opdracht van deze verkenner wordt. Moet de verkenner aan de slag als een soort relatietherapeut of moet hij op zoek naar een nieuwe meerderheidscoalitie met Hart voor Den Haag? Voor dit voorstel lijkt geen meerderheid te zijn en zelfs de oppositiepartijen die het plan wel willen steunen, zijn niet eensgezind over de taak van de verkenner.

Het Haagse stadhuis staat aan de vooravond van een aantal spannende weken en niemand weet nog waar het op uitdraait. Veel vragen staan nog open, maar over één ding zijn alle partijen het eens: de verhoudingen op het stadhuis moeten verbeteren. Maar de meningen lopen sterk uiteen over de vraag 'hoe dan?'.