Bezoek Zelensky in diepste geheim door politie voorbereid: 'Niemand mocht weten wie er kwam'
DEN HAAG - Als Nederland er op woensdagavond 3 mei lucht van krijgt dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky met het regeringstoestel op weg is naar Schiphol, heeft Mariëlle van Vulpen er al een aantal drukke werkdagen op zitten. De algemeen commandant van de Haagse politie heeft de leiding over de veiligheidsoperatie, die tot dat moment in het diepste geheim is voorbereid. 'Het was echt een fantastische inzet', blikt ze terug. 'De maatregelen waren gigantisch. Er is nagenoeg met ieder risico rekening gehouden.'
'Een dag of drie' van tevoren wordt Van Vulpen ingelicht over het bezoek van Zelensky aan Nederland. En Den Haag in het bijzonder. Na de landing op woensdagavond rond 22.00 uur volgt een overnachting in het Marriot Hotel aan de Johan de Wittlaan. De volgende dag gaat de president langs bij de Eerste Kamer, het Internationaal Strafhof, het World Forum, het Catshuis en Paleis Huis ten Bosch. Een bezoek vol verplaatsingen naar verschillende locaties, waar de nodige veiligheidsrisico's bij komen kijken.
Om alles in goede banen te leiden, richt de politie een 'crisisteam' op, vertelt Van Vulpen. 'Daarbij moet je je voorstellen dat er allemaal verschillende verantwoordelijken in zitten. Voor bewaken en beveiligen, voor de informatie, voor verkeer. Met dat team zijn we het bezoek gaan voorbereiden.' Ook is er volop overleg met de ministeries van Algemene Zaken en Buitenlandse Zaken, de gemeente, de Koninklijke Marechaussee, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging en de Dienst Speciale Interventies.
Den Haag heeft als regeringscentrum en stad van vrede en recht genoeg ervaring met bezoeken van buitenlandse staatshoofden. Ligt er dan een standaard draaiboek klaar? 'Er is een basis met protocollen en regels. Maar ieder bezoek vraagt om maatwerk', vertelt Van Vulpen. 'President Zelensky is niet de minste. Hij wordt internationaal bedreigd. Dus dat vraagt om een totaal andere aanpak dan bij "normale" bezoeken.'
Het betekent dat er 'een heleboel' mensen nodig zijn voor de beveiliging van de Oekraiense president. Maar hoeveel exact, dat wil de politievrouw niet prijsgeven. 'Wij doen nooit uitspraken over de precieze inzet, omdat het voor volgende bezoeken wel een indicatie zou kunnen geven voor de tegenstander op zo'n moment.' Wel wil ze kwijt dat er politiemensen uit het hele land zijn ingezet, dus niet alleen uit Den Haag.
Zichtbaar en onzichtbaar aanwezig
In de dagen voor de aankomst van Zelensky worden alle scenario's en maatregelen in het crisisteam besproken. Welke agenten zet je waar? Welke routes gebruiken we van plek naar plek? Liggen er sluipschutters op de daken? En wat als het toch mis dreigt te gaan? Van Vulpen wil niet uit de doeken doen welke maatregelen er precies zijn genomen. 'Maar ik kan wel zeggen dat we zichtbaar en onzichtbaar in zeer ruime mate aanwezig zijn geweest, door de hele stad. Er is met nagenoeg ieder risico rekening gehouden.'
Wat deze operatie extra moeilijk maakt voor de politie, is het 'enorm zware embargo' dat erop zit. 'Dat was het spannende, niemand buiten het crisisteam mocht weten wie er kwam', zegt Van Vulpen. 'Dat hebben we tot het laatst geheim gehouden.' Dus in de praktijk betekent het dat agenten wel te horen krijgen dat ze woensdag of donderdag moeten werken, maar nog niet waarom. 'Het vroeg heel wat van onze collega's, om agenda's vrij te maken en maar aan te nemen dat het een belangrijke inzet zou worden. Maar er was een enorme loyaliteit van onze mensen. We hebben geen weerstand ondervonden.'
'Trots gevoel'
Uiteindelijk verloopt het bezoek van Zelensky aan Den Haag vlekkeloos. Aan het eind van de middag brengt hij nog een bezoek aan de militaire basis in Soesterberg en om 19.00 uur gaat het regeringstoestel weer de lucht in, met de president veilig en wel aan boord. 'We moesten tot de laatste minuut scherp zijn. Het geeft een trots gevoel om in zo'n korte tijd zo'n enorm bezoek voor te kunnen bereiden. Heel gaaf dat wij dit als politie kunnen', besluit Van Vulpen.
