Gespreksleider moet na zaak-De Mos scherven opruimen, twee coalitiepartijen stemmen tegen
25 mei 2023, 16:27 • 6 minuten leestijd
DEN HAAG - De Haagse gemeenteraad gaat onder leiding van een onafhankelijk gespreksleider praten over hoe de lokale politiek verder moet na de vrijspraak in de zaak-De Mos. Dat is donderdagochtend besloten. Opvallend hierbij is dat de coalitiepartijen over die verzoeningsgesprekken verdeeld zijn. D66, VVD en CDA stemden voor de motie om te gaan praten, de laatste wat schoorvoetend. GroenLinks en PvdA zijn faliekant tegen: ze vrezen dat de gesprekken uiteindelijk gaan leiden tot het openbreken van de coalitie.
De gesprekleider moet met alle partijen praten over de ontstane situatie na de vrijspraak van oud-wethouders Richard de Mos en Rachid Guernaoui van Hart voor Den Haag. In die gesprekken moet het gaan over 'het vertrouwen tussen de partijen, de verschillen in partijfinanciering en de samenstelling van het college'.
Een forse meerderheid van de gemeenteraad stemde voor de motie van Partij voor de Dieren, die hiertoe opriep. Maar waar de gesprekken onder andere moeten gaan over vertrouwen tussen partijen, zorgde de motie juist voor verdeeldheid in de coalitie.
Niet meewerken aan terugkeer
Het venijn leek te zitten in het laatste deel van een zin in de motie, die de inhoud van de gesprekken richting geeft. 'En de samenstelling van het college', staat er. Daarover praten is een brug te ver voor coalitiepartijen GroenLinks en PvdA.
De partijen gaven aan niet mee te willen werken aan een terugkeer van Hart voor Den Haag in het college. PvdA-fractievoorzitter Janneke Holman zei daarover: 'Samenwerken met Hart voor Den Haag is moeilijk en wij gaan een rechts college niet aan een meerderheid helpen'.
'Dat stelt me teleur'
De twee grootste coalitiepartijen steunden de motie wel. Fractievoorzitter Marieke van Doorn van D66 sprak zelfs 'van harte' steun uit voor gesprekken met een onafhankelijk leider. Lotte van Basten Batenburg van de VVD legde de vinger op de zere plek: 'Niet de hele coalitie wil de uitgestoken hand van Hart voor Den Haag aannemen en dat stelt me teleur.'
Daar voegde de fractievoorzitter van de VVD nog aan toe: 'Het vergt bereidheid om over de eigen schaduw heen te stappen, ook als het plekje in de schaduw prettig aanvoelt.' Ook stelde Van Basten Batenburg vast dat alle verschillende kopjes koffie tussen gemeenteraadsleden in de afgelopen weken 'her en der een brug hebben geslagen' en verwees daarbij vooral naar Hart voor Den Haag en D66.
'Bange reeën in de koplampen'
Richard de Mos van Hart voor Den Haag zag de verdeeldheid in de coalitie ook en rook zijn kans. Hij interrumpeerde Janneke Holman van de PvdA en vroeg: 'Waar is die handreiking en de zelfreflectie. Robert Barker dient een fantastische motie in en u kijkt als bange reeën in de koplampen'. Waarop Holman aangaf dat zij 'het verschil in politieke stijl en de links-rechts-verhoudingen in het college' vooral belangrijk vindt.
Ook DENK mengde zich dan in de discussie. Fractievoorzitter Nur Icar zei 'paniekvoetbal' te zien bij de PvdA en GroenLinks. Icar vroeg zich af hoe het zit met het onderling vertrouwen in de coalitie. Hij en Holman kwamen tijdens zijn drie vragen hierover niet veel verder, maar toen stelde VVD-er Van Basten Batenburg dezelfde vraag aan de PvdA: 'Hoe zit het met het vertrouwen?' Holman: 'Ik hoop dat mijn coalitiegenoten vertrouwen uitspreken in het college in die gesprekken, als ze er komen.'
Van verkenner naar gespreksleider
Aan de motie die uiteindelijk werd aangenomen, is de afgelopen weken al flink gesleuteld. Toen de Partij voor de Dieren twee weken geleden de eerste versie van de motie indiende, werd er nog gesproken over een onafhankelijk 'verkenner'. Een term die wordt gebruikt tijdens coalitieonderhandelingen. In de versie die donderdag is aangenomen, staat 'onafhankelijke gesprekleider', een term die ook geïnspireerd lijkt door de rol die Johan Remkes op zich nam om de stikstofdiscussie los te trekken.
De aanpassing van 'verkenner' naar 'gesprekleider' lijkt te zijn gedaan om de motie voor meer partijen aanvaardbaar te maken. Alleen GroenLinks, PvdA en de Haagse Stadspartij waren er niet gerust op dat een veranderde benaming ook betekent dat de gesprekken uiteindelijk niet zullen uitlopen op nieuwe collegeonderhandelingen, met een plaats voor de partij van Richard de Mos.
'Ik kan uw probleem niet oplossen'
Ook was er een opvallende rol voor het CDA in de vergadering donderdag. Eerst kwam fractievoorzitter Kavish Partiman in debat met burgemeester Van Zanen over hoe hij zijn rol ziet in het herstellen van vertrouwen in de raad. Van Zanen benadrukte dat hij 'onafhankelijk en van alle partijen moet zijn'. Na herhaalde vragen van het CDA hierover, verhief de burgemeester zijn stem en baste hij ineens door de raadszaal: 'Ik kan niet uw probleem oplossen, ik ga niet over de samenstelling van de coalitie.'
Van Zanen gaf aan wat er volgens hem nodig is om het vertrouwen binnen de raad te herstellen: een duidelijke uitspraak van de raad, niet een motie die gesteund wordt door de helft van de raad plus een. 'We zijn hier toch niet naïef?', sprak de burgemeester de raad enigszins vermanend toe. Hij voegde er nog aan toe dat de raad het probleem 'niet bij mij moet neerleggen'. Een burgemeesters-variant op de uitspraak 'mij niet bellen'.
Hart voor Den Haag staat klaar
Meteen na de inbreng van de burgemeester werd de vergadering geschorst. Eerst even, dan een half uur, dan nog een kwartiertje extra. Ondertussen werd er buiten de raadszaal druk gewerkt aan een manier om er met de hele raad, unaniem, uit te komen. Die kwam er niet. Wel bleek tijdens de stemming dat het CDA de motie voor verzoeningsgesprekken steunde. Een ruime meerderheid stemde voor en dus kan Den Haag op zoek naar een 'onafhankelijk gespreksleider'.
Na afloop van het debat was Richard de Mos nog steeds optimistisch over zijn terugkeer in het Haagse gemeentebestuur. 'Ik zie wel een opening, want uit die gesprekken kan ook komen dat wij het college in kunnen', zegt hij. 'GroenLinks en de Partij voor de Arbeid kunnen deze slag ook verliezen. Het zou zomaar kunnen klappen in de coalitie en dan staan wij klaar.'
Hoger beroep nog niet duidelijk
Of De Mos na de vrijspraak ook daadwerkelijk vrijuit gaat, is nog niet duidelijk. Het Openbaar Ministerie (OM) laat Richard de Mos en zijn zeven medeverdachten namelijk nog niet los in de Haagse corruptiezaak. In een onderbouwing van het hoger beroep zegt het OM nog steeds kansen ziet voor een veroordeling. Of het OM daadwerkelijk in hoger beroep gaat, is echter nog niet duidelijk. Daarvoor neemt het OM meer tijd.
