Advies: snel gesprekken over deelname Hart voor Den Haag aan college

Bruins constateert dat een flinke raadsmeerderheid voorstander is van nieuwe gesprekken over de samenstelling van het college, waaronder ook coalitiepartij VVD. Van de oppositie is alleen HSP uitgesproken tegen. Coalitiegenoten CDA en D66 zeggen dat ze deze gesprekken in coalitieverband willen voeren. Twee andere leden van de coalitie, GroenLinks en PvdA, vinden dat de huidige coalitie moet doorgaan.

Over deze verdeeldheid wil Bruins zelf niet oordelen: ‘Er heerst ook verdeeldheid in de raad.’ Wat dit voor gevolgen heeft, is volgens Bruins ook aan de raad. De dertien partijen moeten het volgens de gespreksleider dus zelf met elkaar eens worden of de gesprekken over coalitievorming daadwerkelijk plaats zullen vinden.

Uit de gespreksverslagen blijkt bovendien dat partijen die willen praten over toetreding van Hart voor Den Haag, niet automatisch voorstander zijn van een terugkeer. Zo wil D66 eerst het wederzijdse vertrouwen herstellen, alvorens de partij wil samenwerken met de partij van De Mos. Tegelijkertijd vindt de partij een coalitiebreuk 'onverantwoord'. Het CDA zegt de gesprekken alleen met 'open vizier' in te gaan.

De Partij van de Dieren, een van de grote pleitbezorgers van een gespreksleider, zegt dat Hart voor Den Haag ook geen wettelijk recht heeft op een plek in het college en dat dit besluit aan de coalitiepartijen is. De VVD lijkt het meest warm te lopen voor samenwerking met De Mos. Zo schrijft Bruins: 'De VVD gelooft dat de zittende coalitie ook afspraken kan maken met Hart voor Den Haag over deelname en dat hiermee democratisch recht kan worden gedaan aan de verkiezingsuitslag zonder de inzet van de huidige coalitie teniet te doen.'

Voormalig minister en Haags VVD-wethouder Bruins werd aangewezen als gespreksleider nadat Richard de Mos en Rachid Guernoaui eind april werden vrijgesproken van corruptie. Het onderzoek naar Hart voor Den Haag kostte het tweetal in 2019 hun wethouderschap, en de partij een plek in de nieuwe coalitie na de verkiezingswinst van vorig jaar. Direct nadat de rechtbank de corruptieverdenkingen van tafel veegde, eiste De Mos een plek in het bestuur. Inmiddels heeft het Openbaar Ministerie definitief hoger beroep aangetekend.

De huidige coalitie van CDA, D66, GroenLinks, PvdA en VVD reageerde hier verdeeld op en ook in debat met de andere partijen in de gemeenteraad kon geen directe oplossing worden gevonden. Daarom besloot de raad tot het aanstellen van een onafhankelijke gespreksleider, die buiten de zaak-De Mos ook de verzuurde onderlinge relaties in de raad moest bespreken, met als doel het vertrouwen van de burger in het stadsbestuur te verbeteren.

Met dit advies zit de taak van Bruins er nu op, al laat hij de raad niet helemaal aan haar lot over. Buiten het voeren van coalitiegesprekken, adviseert hij ook een tweede weg: ‘bouwen aan vertrouwen’. De belangrijkste onderwerpen daarbij zijn de onderlinge verhoudingen in de raad, transparantie over partijfinanciering en het ongelijke speelveld dat donaties kunnen creëren. D66 noemt deze punten ook als 'achterstallig onderhoud' dat moet worden weggewerkt voor het wil samenwerken met Hart voor Den Haag.

Met betrekking tot partijfinanciering sluit Bruins zich aan bij het advies van de rechtbank, om met elkaar af te stemmen wat toelaatbaar is en wat niet. Bruins adviseert vooral de voorzitters en bestuursleden van de verschillende partijen om de koppen bij elkaar te steken. Momenteel vullen veel partijen de transparantieregels op verschillende wijze in, en vindt niet iedereen dat de financiële middelen in de raad oneerlijk zijn verdeeld. Voor regels over partijfinanciering is ook een nieuwe landelijke wet in de maak.

Over de onderlinge verhoudingen merkt Bruins op dat veel gesprekspartners deze op persoonlijk vlak vaak goed vinden. Zo blijkt het vaak gezellig tijdens informele ontmoetingen rondom vergaderingen. ‘Het venijn komt vooral naar voren in de politieke arena en online', zegt Bruins. 'De verwijten die hier gemaakt worden, tot persoonlijke beledigingen aan toe, zitten bij sommigen diep onder de huid. Dit bevordert bepaalt niet de constructieve onderlinge samenwerking.’

Het zou volgens Bruins goed zijn als dit in kleine ontmoetingen wordt uitgepraat. Hij noemt de raadsconferentie in augustus als mooi moment om hierop te reflecteren, evenals op de gesprekken over partijfinanciering. Tot slot heeft Bruins nog één advies, in de geest van de bekende woorden 'let een beetje op elkaar', die hij uitspraak als coronaminister. 'Ik wens uw raad wijsheid. Hou elkaar een beetje heel.'