Weduwe in de kou na dodelijke steekpartij: 'Verkoop je snackbar maar'
DEN HAAG - Afgelopen week is een inzamelingsactie gestart voor Xiao, de vrouw die achterblijft na de dodelijke steekpartij in Houtwijk. Haar man Wei werd in januari doodgestoken toen hij naar huis liep na het werken in de snackbar, die ze samen hadden. Drie tieners zitten daarvoor vast. De rechtszaak begint pas over een paar weken en al die tijd zit Xiao zonder inkomsten. Overal lijken in Nederland potjes en regelingen voor te zijn, maar nabestaanden van geweldsmisdrijven staan vaak in de kou. Deskundigen vinden dat het zo niet kan, maar Justitie zegt dat er geen wetswijziging of aanpassing van de regels aan zitten te komen.
'Haar reserves zijn nu op. Verkoop je auto en de snackbar maar, kreeg ze te horen', vertelt Femke Beeloo-Planken. In haar stem is een mix van verdriet en boosheid duidelijk hoorbaar. Samen met haar zus Petra is ze een inzamelingsactie begonnen voor de familie. Xiao werd zelf ook mishandeld en voelt zich sinds de dood van haar man nog erg verdrietig en onveilig. Daardoor kan ze momenteel niet werken.
Maar een uitkering zit er niet in. 'Om bijstand te kunnen krijgen, mag je niet te veel eigen bezit meer hebben. Dan moeten ze dus eerst hun auto en de zaak wegdoen, maar dan sta je al 10-0 achter als je straks weer wilt gaan opbouwen.'
'Ze wil helemaal niet de bijstand in'
Volgens Beeloo-Planken wil Xiao helemaal niet de bijstand in. 'Ze wil juist heel graag weer werken en overleven. Ze wil ook straks weer verder met de snackbar. Mentaal en psychisch wordt ze bijgestaan door Slachtofferhulp, maar vanuit de overheid is er geen vangnet om financieel te helpen in deze situatie. Dat is toch heel raar', verzucht ze.
En Femke is bepaald niet de enige die er zo over denkt. 'Dit is heel zuur. Het druist in tegen je rechtvaardigheidsgevoel', zegt de Haagse letselschadeadvocaat Umit Arslan.
Dit overkomt meer mensen
Zijn collega Arlette Schijns van een ander kantoor in Amsterdam, die naast haar werk promoveert op dit soort situaties, is het daarmee eens. 'Ik heb in mijn praktijk ook veel zzp'ers gezien die door misdrijven buiten hun schuld hun baan kwijt zijn geraakt of de hypotheek niet meer konden betalen en hun huis uit moesten. Dat zijn hele schrijnende situaties en dat moet echt anders.'
Xiao en haar man hadden dus samen een eigen bedrijf. Maar een arbeidsongeschiktheidsverzekering hadden ze niet, vertelt Beeloo-Planken. 'Waarom niet? Dat weet Xiao niet, haar man regelde altijd alles. Waarschijnlijk omdat het veel te duur is en er veel uitsluitingen zijn.'
Kinderen hielpen mee in de snackbar
Femkes zus Petra, mede-initiatiefneemster van de inzamelingsactie, zegt dat het niet alleen met verzekeren te maken heeft. 'Je verwacht niet dat je beiden maandenlang uitvalt. En nu vallen ze met een heel gezin uit. De kinderen stonden namelijk ook geregeld te helpen in de zaak.'
Letselschadeadvocaat Umit Arslan wijst erop dat ook de gemeente Den Haag meerdere mogelijkheden heeft om mevrouw Xiao en haar kinderen te helpen.
Gemeente Den Haag schiet gezin te hulp
'Wij zijn uiteraard zeer begaan met deze vrouw en haar familie en vrienden', zegt een woordvoerder van de gemeente. 'Wat zij heeft meegemaakt, is niet te bedenken en niet voor te stellen.'
Dan over de zaak zelf: 'Er is een sociaal casemanager betrokken die meedenkt (en ook beschikbaar blijft), in welke regelingen bij het Rijk mogelijk voor haar van toepassing zijn. Welke toeslagen, welke boekhouder zou kunnen ondersteunen, et cetera. Gezien de uitzonderlijke situatie is er ondersteuning vanuit het Doorbraaklab van de gemeente.' Dat is een afdeling die ondersteuning biedt bij complexe situaties, waarvoor de standaardaanpak niet geschikt is.
Ondertussen is het wachten op de rechtszaak. Die begint eind september. Daarna is er mogelijk een optie om schadevergoeding te krijgen van de dader of daders. Maar waarom wordt mevrouw Xiao dan tot die tijd aan haar lot overgelaten?
Justitie: wachten op de rechter
'Allereerst is het vreselijk dat deze familie dit overkomen is', zegt een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. 'Op de individuele zaak kan ik verder niet ingaan.' Hij noemt het Schadefonds Geweldsmisdrijven als eerste stap om mensen op weg te helpen.
'Daarna moet echt de uitspraak van een rechter volgen voor verdere eventuele vergoedingen. Daarvoor moet namelijk eerst vastgesteld worden op wie de schade verhaald kan worden.'
Eenmalig 5000 euro
Bij dat fonds heeft de weduwe aangeklopt. 'Ze heeft daarvan eenmalig 5000 euro gekregen. En als ze straks een schadevergoeding krijgt van de daders, moet ze die 5000 euro weer terugbetalen', zegt Beeloo-Planken. 'Maar met dat bedrag red je het natuurlijk nooit, al die maanden.'
Een woordvoerder van het Schadefonds Geweldsmisdrijven noemt het 'een tegemoetkoming voor het overkomen leed en eventuele financiële schade die hierdoor is geleden'. Maar, erkent zij ook: 'Het is geen schadevergoeding en dekt ook niet alle kosten. Geen enkel bedrag staat in verhouding tot iemand die de rest van zijn leven zonder partner verder moet.'
Oplossing is er nog niet
Ondertussen laat de rechtszaak dus op zich wachten. 'Dat kost veel tijd en het is vervelend als je niet de juiste verzekeringen hebt. Dan beland je tussen wal en schip', zegt advocaat Arslan. Dat nabestaanden in de tussentijd in de financiële problemen komen, ziet hij ook. 'Daar zit inderdaad een lacune. Daar heb ik momenteel helaas ook geen oplossing voor.'
Ook promovenda Arlette Schijns, zelf verbonden aan het Schadefonds Geweldsmisdrijven, is al langer met dit onderwerp bezig en schreef er meerdere artikelen over. 'Die 5000 euro is inderdaad wel heel weinig, wanneer je als slachtoffer achterblijft, zeker met twee kinderen. Nabestaanden moeten nu vaak jarenlang wachten op schadevergoeding. Dit moet echt anders. Daarover ben ik al jaren aan het nadenken. Misschien moet het Schadefonds Geweldsmisdrijven eerder een hoger schadebedrag uitkeren.'
'Lastig verhaal'
Volgens haar speelt dit probleem al veel te lang. 'Maar er gebeurt steeds maar niks', zegt Schijns. Dat erkent ook hoogleraar Personenschade Arvin Kolder, van de Rijksuniversiteit Groningen. 'De verhaalspositie van slachtoffers bij geweldsmisdrijven is een zorgenkindje. Er zijn wel allerlei ideeën om die te verbeteren, maar het is op dit moment een lastig verhaal.'
Ook de professor vindt dat het anders geregeld moet worden. 'Jazeker, maar hoe, dat is moeilijk. Bij een verkeersongeluk heb je te maken met de verzekeraar van de tegenpartij. Dan krijg je vaak een voorschot op de schadevergoeding. Dat is hier niet.'
Op zoek naar een oplossing
Hoeveel mensen jaarlijks in een soortgelijke situatie in de problemen belanden is niet bekend. 'Deze informatie hebben wij niet', zegt het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Volgens advocaat Schijns zijn de minister en de Kamer wel op zoek naar een oplossing voor mensen die hiermee te maken krijgen. Maar de woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid laat Omroep West weten dat er geen plannen zijn om de wet- of regelgeving op dit punt aan te passen.
Femke snapt daar niks van. 'Het blijft triest dat er een inzameling nodig is. Ik begrijp niet dat een land als Nederland, dat zo rijk is, slachtoffers enorm in de steek laat. De daders zijn minderjarig en worden op alle fronten beschermd. Maar wie beschermt de kinderen van Xiao dan?', vraagt Femke zich af. Ze klinkt boos en moedeloos. 'Het is allemaal heel scheef. Het duurt ook allemaal zo lang met die rechtszaak. En dan kunnen ze straks ook nog in hoger beroep.'
Een woordvoerder van de rechtbank legt uit dat het altijd een tijdje duurt voordat een strafzaak begint. 'Soms moet er een aanvullend onderzoek worden gedaan, of getuigen worden gehoord', zegt ze.
Geen daders, alleen verdachten
Omdat de zaak nog moet beginnen, zijn er nog geen daders, alleen verdachten, benadrukt de zegsvrouw. 'De rechter kan op dit moment nog geen schadevergoeding toekennen. De strafzaak dient op 20 en 21 september. Omdat de verdachten minderjarig zijn, is dat achter gesloten deuren', laat de woordvoerder weten.
Het gaat om twee meisjes van 15 en 17 jaar en een 17-jarige jongen. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) worden de jongeren niet alleen verdacht van het doodsteken van de snackbareigenaar, maar ook van het slaan en schoppen van het slachtoffer én zijn vrouw. De eigenaar van Cafetaria Houtwijk en zijn 41-jarige vrouw werden op het Doctor H.E. van Geldererf mishandeld toen ze op weg naar huis waren. Eigenaar Wei Chen werd na de mishandeling naar het ziekenhuis gebracht, maar overleed daar aan zijn verwondingen. Zijn vrouw moest toezien hoe haar man ernstig werd toegetakeld.
Hele dag huilen
De inzamelingsactie van de twee Haagse zussen heeft inmiddels zo'n 25.000 euro opgebracht. Ruim 900 mensen hebben gedoneerd. 'Dit is zo mooi, maar het blijft triest dat het nodig is', zegt Femke. 'Wat ik voel? Dat is moeilijk onder woorden te brengen. Ik ben de hele dag aan het huilen. Het is een mix van verdriet en geluk. Ik denk de hele tijd: wat gebeurt er allemaal?'
De partij Belang van Nederland heeft aangekondigd Kamervragen te gaan stellen naar aanleiding van het verhaal van Xiao. 'Het is onvoorstelbaar dat de overheid haar niet helpt, maar juist extra op de huid zit', aldus Tweede Kamerlid Wybren van Haga. Ook Richard de Mos van Hart voor Den Haag is verontwaardigd over de situatie van de weduwe van de snackbarhouder. Hij kondigt aan raadsvragen te zullen gaan stellen.
