Den Haag maakt zich op voor nieuwe én blijvende A12-blokkade: 'Demonstratierecht wordt uitgehold'
7 september, 07:00 • 5 minuten leestijd
DEN HAAG - Den Haag zet zich schrap voor de klimaatactivisten van Extinction Rebellion. Zij willen vanaf zaterdagmiddag 12.00 uur de A12 permanent gaan blokkeren totdat de regering alle fossiele subsidies afschaft. Burgemeester Jan van Zanen staat de blokkade op de Utrechtsebaan niet toe, maar waarschijnlijk trekken de demonstranten zich daar niets van aan. Van Zanen vindt het zorgelijk en luidt donderdag de noodklok in de Tweede Kamer. 'De wet biedt ons geen mogelijkheden om effectief op te treden.'
De acties van de klimaatactivisten lijken een nieuwe, hardere fase in te gaan. 'Wat het Haagse gemeentebestuur de politie ook laat doen, wij blijven of komen dag in dag uit weer terug. Net zo lang totdat de regering onze eis inwilligt: een direct einde aan alle fossiele subsidies', zo valt te lezen op de website van Extinction Rebellion. De stad krijgt dus mogelijk te maken met demonstranten die de Utrechtsebaan aanhoudend gaan bezetten.
Het baart de autoriteiten zorgen en burgemeester Jan van Zanen heeft zijn maatregelen getroffen. Alhoewel de demonstratie niet op het stadhuis is aangemeld, geeft Van Zanen op voorhand geen toestemming voor de blokkadeactie. Hij heeft de Laan van Reagan en Gorbatsjov aangewezen als alternatieve plek. Daar zijn de actievoerders zaterdag welkom van 12.00 uur tot uiterlijk 18.00 uur. Op die locatie is op dat moment ook een 'support-demonstratie' op initiatief van verschillende milieuorganisaties.
Ontruimen en aanhoudingen
'Net als bij de voorgaande acties is er geen aanspreekbare organisator', zegt Van Zanen over de blokkade. 'De eerdere ervaringen zijn zonder uitzondering negatief. Er is sprake van een sfeer van confrontatie en provocatie. De vorm van de voorgenomen actie, met als doel het voor onbepaalde tijd blokkeren van de Utrechtsebaan/A12, waarbij doelbewust wordt aangestuurd op massale aanhoudingen waartegen men zich verzet, is onacceptabel.'
Maar het is niet waarschijnlijk dat de beperking die de burgemeester heeft opgelegd, effect heeft. Daardoor liggen het ontruimen van de Utrechtsebaan en de aanhouding van demonstranten in het verschiet. Dat is ernstig, vindt de burgemeester. Hij uitte onlangs in een brief zijn zorgen bij de landelijke politiek en zal zijn standpunt donderdag toelichten in de Tweede Kamer tijdens een rondetafelgesprek over het demonstratierecht.
Kost veel politiecapaciteit
Volgens Van Zanen kunnen de autoriteiten soms niet effectief optreden tegen demonstraties waarbij veel mensen zich doelbewust laten arresteren. 'De wet biedt wel de bevoegdheden, maar het ontbreekt ons aan middelen om besluiten door te zetten en een vervolg te geven', zegt de burgemeester.
'Dit geeft aanleiding tot kopieergedrag en verminderd draagvlak voor en zelfs tot uitholling en het ondergraven van het demonstratierecht.' Ook kost het veel politiecapaciteit, zegt de burgemeester.
'Niemand staat boven de wet'
D66 en de VVD in de Haagse gemeenteraad begrijpen de zorgen van Van Zanen. 'Demonstreren is een groot recht en we delen de doelen van de klimaatactivisten, maar niet de middelen die zij inzetten', zegt D66-fractievoorzitter Marieke van Doorn.
'De burgemeester legt beperkingen op vanwege de veiligheid en niemand staat boven de wet. Ook Extinction Rebellion niet. Er is maar een weg om je doelen te behalen en dat is de politieke weg, niet de snelweg.'
Misbruik van demonstratierecht
Volgens Lotte van Basten Batenburg van de VVD misbruiken de activisten het demonstratierecht. 'De actievoerders kiezen er keer op keer voor om een snelweg te blokkeren, terwijl ze de mogelijkheid krijgen om ergens anders te demonstreren', reageert ze. 'De burgemeester geeft ze dus alle ruimte en toch beslissen de demonstranten om de politie te treiteren en de stad nadeel te bezorgen. Zo moet het niet gaan.'
Van Basten Batenburg ziet dat de wet weinig ruimte biedt voor de burgemeester om effectief in te grijpen. 'Hij kan maar weinig doen, behalve afwachten of de snelweg geblokkeerd wordt en dan optreden. Daarvoor moeten honderden agenten urenlang worden ingezet om die weg weer vrij te maken.'
Milder oordeel
De Partij voor de Dieren oordeelt milder over de actievoerders. 'Het demonstratierecht kan niet worden misbruikt, want het is een recht', zegt Leonie Gerritsen van de Partij voor de Dieren. 'Ik zie wel dat de situatie voor de burgemeester ingewikkeld is, maar dat geldt voor meer zaken in de samenleving. Mensen zijn ontevreden.'
Gerritsen ziet de snelwegblokkade als een demonstratie en niet als een wetsovertreding, die mensen in gevaar brengt. 'Ik betwijfel of mensen in gevaar komen', zegt ze. 'De actie is niet op de snelweg, maar op de opgang van de snelweg. Wij vinden dat elke demonstratie in beginsel moet worden gefaciliteerd en dat er proportioneel moet worden opgetreden, dus geen geweld bij een vreedzame demonstratie.'
Voorbereidingen
Van Zanen wil vooraf niets loslaten over hoe de inzet er zaterdag uit komt te zien. 'Het is elke keer anders gegaan dan de eerste keer', zei de burgemeester eerder in een commissievergadering.
'Het is nooit gelukt om de blokkade te voorkomen, maar het is de actievoerders ook niet gelukt om de A12 voor onbepaalde tijd te bezetten. Mensen die er verstand van hebben, bedenken iedere keer nieuwe dingen. Wat die zijn, vertel ik niet. U kunt er van op aan dat wij onze uiterste best doen om alles voor te bereiden.'
