Luisteren politieke partijen naar klimaatdemonstranten op A12?
DEN HAAG - Bijna vier weken lang is het iedere dag bingo geweest op de Utrechtsebaan (A12): klimaatactivisten van Extinction Rebellion blokkeren de snelweg bij Den Haag met borden, spandoeken en T-shirts waar 'stop fossiele subsidies' op staat. Maar wordt er met de Tweede Kamerverkiezingen op komst gehoor gegeven aan deze oproep? Vier politieke partijen willen de subsidies afschaffen, drie fracties willen ze afbouwen en acht partijen hebben er niets over opgenomen in hun (concept)verkiezingsprogramma.
Voor het antwoord volgt om welke politieke partijen het gaat, is het eerst belangrijk om te weten wat 'subsidies op fossiele brandstoffen' inhoudt. Kort gezegd zijn dat bedrijven die veel fossiele brandstoffen gebruiken en belastingvoordelen krijgen van de overheid om die brandstoffen te kunnen gebruiken. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven in de scheepvaart en glastuinbouw, maar ook vliegmaatschappijen of grote staalfabrieken. Vliegtuigmaatschappijen hoeven bijvoorbeeld geen belasting te betalen over de kerosine die ze gebruiken voor hun vliegtuigen.
Op Prinsjesdag werd bekend dat de overheid tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro aan dit soort belastingvoordelen uitgeeft. Door die voordelen zouden de grootverbruikers van fossiele brandstoffen minder snel willen verduurzamen. Dat staat natuurlijk haaks op het idee dat we zo snel mogelijk klimaatneutraal moeten worden om de opwarming van de aarde te beperken. En dus bestormen klimaatactivisten sinds 9 september dag in dag uit de A12 om te protesteren tegen deze subsidies.
Afschaffen of afbouwen?
Maar wat doen politieke partijen met deze noodkreet? Van de (gesplitste) partijen die nu in de Tweede Kamer zitten hebben vijftien partijen hun verkiezingsprogramma's of conceptverkiezingsprogramma's inmiddels bekendgemaakt. Daaruit blijkt dat zeven partijen iets willen doen om de subsidies op fossiele brandstoffen te verminderen. Dit zijn D66, ChristenUnie, Volt, SP, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en BIJ1.
Daarbij is wel een verschil te vinden in de (concept)verkiezingsprogramma's: Volt, SP, Partij voor de Dieren en BIJ1 hebben het over 'afschaffen' en 'stopzetten' van de subsidies in hun programma en D66, ChristenUnie en GroenLinks-PvdA willen de fossiele subsidies 'afbouwen'. 'We bouwen fossiele subsidies en vrijstellingen zo snel mogelijk af, zodat duurzame investeringen ook de rendabele investeringen worden. Bij voorkeur doen we dit Europees en mondiaal', zegt D66 in hun conceptprogramma.
'Uiteraard willen we af van de miljarden euro's aan fossiele subsidies. Daarom beginnen we onmiddellijk met het afbouwen ervan. Vervuiling, luxeconsumptie en grote vermogens belasten we zwaarder', schrijft GroenLinks-PvdA in hun conceptprogramma.
Daarnaast zijn er dus nog vier andere partijen die harder willen ingrijpen en de subsidies zo snel mogelijk willen 'stoppen' of 'afschaffen'. Partij voor de Dieren gaat daarbij nog een stapje verder. 'Er komt een extra winstbelasting voor fossiele energiebedrijven', staat tussen de standpunten in het verkiezingsprogramma.
Zonnepanelen, windparken, maar geen fossiele subsidie
Maar willen andere partijen dan helemaal niets doen aan de uitstoot van fossiele brandstoffen? Dat is niet waar. Zo is in het verkiezingsprogramma van de VVD bijvoorbeeld te lezen dat de partij onder andere wil 'inzetten op zonne-energie bij huishoudens en ondernemers en zonnepanelen wil integreren in windparken op zee'.
Ook bij het CDA zijn soortgelijke plannen te lezen. 'Zonnepanelen zien we het liefst op daken en met multifunctioneel ruimtegebruik. Windmolens op zee worden natuurversterkend gebouwd', vertelt het verkiezingsprogramma. Toch wordt in de verkiezingsprogramma's van CDA en VVD - en die van zes andere politieke partijen (PVV, JA21, Forum voor Democratie, BBB, 50PLUS, BVNL) - niet gesproken over de belastingvoordelen op fossiele brandstoffen.
Maatregelen terugdraaien
Daarnaast zijn er van deze acht partijen een paar die klimaatvriendelijke maatregelen juist willen terugdraaien. 'De plannen om onze woningen van het aardgas af te halen wijzen wij ten sterkste van de hand. Nederland heeft het beste en meest fijnmazige aardgasnetwerk ter wereld. Het aardgasverbod moet van tafel', is te lezen in het verkiezingsprogramma van Forum voor Democratie.
Ook wil de partij windmolenparken en zonneparken ontmantelen. 'Niet alleen om zo kostbare landbouw-, natuur- en bouwgrond te herwinnen, maar ook om het esthetisch aanzicht van ons mooie Nederlandse landschap te herstellen', staat in het programma.
Ook de PVV wil dat er geen windturbines of zonneparken meer worden gebouwd en dat kolen- en gascentrales openblijven. 'Onze huizen gaan voor vele tienduizenden euro's van het gas af, terwijl gas de schoonste fossiele brandstof is. Ons land wordt volgepropt met afzichtelijke windturbines, terwijl omwonenden daar letterlijk ziek van worden', schrijft PVV in het verkiezingsprogramma.
Verkiezingen
Voorlopig reppen acht partijen in de Tweede Kamer dus met geen woord over de subsidies op fossiele brandstoffen in hun verkiezingsprogramma enwillenzeven partijen in de Tweede Kamer de subsidies terugdraaien. Of we daar ook iets van terug gaan zien, zullen we pas na de verkiezingen op 22 november weten.
