'Smeerpijp' of 'duurzaam huizen verwarmen'? Kilometers WarmtelinQ-pijpen de grond in gegaan

Het is een indrukwekkend gezicht: tot ver aan de horizon lagen de witte WarmtelinQ-pijpen op de De la Reyweg. En als je je omdraait, is het uitzicht hetzelfde: witte buizen tot zo ver je kan kijken. De komende tijd gaan er kilometers aan buis de Haagse grond in. Die bouwwerkzaamheden gebeuren in en onder drukke woonwijken en verkeerswegen, dwars door de stad.

De buizen van WarmtelinQ zijn een soort enorme, geïsoleerde cv-leidingen. De diameter is zeventig centimeter, waarvan tien centimeter isolatiemateriaal is. Ze komen te liggen op een diepte van 25 meter op het diepste punt tot minimaal twee meter onder de grond op de ondiepere plekken.

Door de buis van Rotterdam naar de energiecentrale in Den Haag gaat water stromen van 120 graden. Het water wat door de retourleiding terug naar Rotterdam gaat, zal ongeveer zeventig graden zijn. De bedoeling is dat 120.000 huizen in Zuid-Holland verwarmd gaan worden met dit bloedhete koelwater uit de zware industrie in de Rotterdamse haven.

Via Vlaardingen en Schiedam gaan de buizen naar Delft en dan onder de A4 door naar Rijswijk. Ook daar, bij de Prinses Beatrixlaan, zijn de werkzaamheden al begonnen.

Bij de Guntersteinweg komt de pijp Den Haag in. Evenwijdig aan de Moerweg lopen de buizen dan langs het Zuiderpark, onder het Laakkanaal en het Veluweplein door naar het stuk bij de De la Reyweg.

De buizen moeten dan onder half Transvaal door: onder de Kempstraat, het wijkpark en het bedrijventerrein bij de Uitenhagestraat. Dan onder de Loosduinseweg en Loosduinsekade door met als eindbestemming de energiecentrale aan het De Constant Rebecqueplein.

Overigens wordt er op dit moment ook gewerkt aan een plan voor een aftakking van WarmtelinQ vanaf Rijswijk richting Leiden. Dat moet gaan lopen onder Ypenburg en langs Leidschendam en Voorschoten naar Nieuw Rhijngeest-Zuid, bij het Leidse knooppunt in de A44.

De gemeente Den Haag heeft zich lang verzet tegen de komst van WarmtelinQ, omdat de aanleg zorgt voor veel overlast in de stad en omdat er bomen moeten worden gekapt. Uiteindelijk heeft de Raad van State alle bezwaren verworpen en kon de aanleg beginnen. De bouwwerkzaamheden in Den Haag zijn gepland tot midden 2025. Aan het einde van dat jaar zou het allemaal moeten werken.

Er worden verschillende bouwmethoden gebruikt: van boringen tot open opgravingen. Dat laatste is letterlijk: grond open, buis erin, grond dicht. Maar omdat het om kilometers aan buizen gaat, gaat er best veel grond open. Zo zal de straat open moeten op de Herman Costerstraat (bij de Haagse Markt), bij de Moerweg, de Uitenhagestraat en de De la Reyweg. Ook in het wijkpark Transvaal zal moeten worden gegraven.

Voor het boren worden twee methodes gebruikt. Bij de Delftselaan en de Loosduinsekade komen er bouwputten van acht meter diep. Van daaruit worden de buizen door de grond geboord. Bij de De la Reyweg zijn de buizen eerst aan elkaar gelast, tot een lengte van wel negenhonderd meter. Die werden vrijdag door een geboorde tunnel onder het Laakkanaal en het Veluweplein getrokken.

WarmtelinQ zegt de overlast voor bewoners en ondernemers op al deze plekken zo veel mogelijk te willen voorkomen of te compenseren. Zo zullen de vrachtwagens die materialen komen brengen een 'stille achteruitrijpiep' krijgen en worden voor gekapte bomen nieuwe geplant. De stoep naar winkels en woningen zal altijd begaanbaar blijven, belooft WarmtelinQ. Maar parkeren blijft lastig tijdens de bouw en ook zullen vuilcontainers worden gesloten, waardoor je verder moet lopen met je vuilniszak.

Dit wordt allemaal gedaan om het hete water van Rotterdam naar de Energiecentrale in Den Haag te krijgen. Maar hoe komt de warmte van daar naar de Haagse huizen? WarmtelinQ is de hoofdstructuur, zeg maar de snelweg voor heet water. Die hoofdleiding zal worden beheerd door de Gasunie, maar die gaat niet de huizen aansluiten.

De gemeenten waar de WarmtelinQ-buizen doorheen lopen, moeten besluiten in welke wijken de huizen aangesloten worden. Dan moet er in die wijken nog een distributienet, van nog meer buizen, worden aangelegd samen met energiebedrijven. Tenslotte zullen er dan aansluitingen moeten worden gemaakt op verwarmingsystemen in die huizen.

Dat is niet duidelijk, omdat veel financiële informatie vertrouwelijk en dus geheim is. In 2017 werden de kosten geschat op 140 miljoen euro. Toen de vergunning voor WarmtelinQ werd besproken bij de Raad van State ging het over 500 miljoen euro. Op de site van het project staat dat het Rijk 90 miljoen euro heeft gestoken in WarmtelinQ, het hoofdnet.

Voor de aanleg van de distributienetten in de verschillende wijken en steden komt een aparte aanbesteding. Het proces daarvoor gaat in Den Haag in december van start. Over de kosten is dus nog niets bekend. Daarover maakt de Haagse collegepartij Partij voor de Dieren zich zorgen. 'De grote pijp gaat naar een verdeelstation en vanaf daar moet de warmte naar de huishoudens worden getransporteerd, maar er is nog geen plan hoe dat moet gebeuren. Dat vind ik problematisch en zorgelijk', zegt PvdD-raadslid Leonie Gerritsen.

De aanleg van WarmtelinQ is al vanaf het begin in de Haagse politiek niet enthousiast ontvangen. Door de herkomst van de warmte werd WarmtelinQ zelfs omgedoopt tot de 'smeerpijp'. De gemeente heeft zich lang verzet tegen het project van de Gasunie en de vergunning van de provincie. Dat is uitgevochten tot het hoogste orgaan, de Raad van State, en verloren. Nog altijd zijn er van links tot rechts bezwaren tegen het project.

Zo maakt VVD'er Chris van der Helm zich zorgen om alle werkzaamheden die erbij komen kijken: 'De stad wordt opengebroken voor een leiding waar wij als VVD helemaal niet op zitten te wachten.'

Ook heeft Van der Helm vragen over de kosten van het hele project en waar die rekening komt te liggen. 'Er wordt steeds gezegd dat het warmtenet een betaalbaar alternatief is, maar dat is de vraag. Het enige dat we weten is dat warmtenetten heel veel geld kosten.' Daar sluit Gerritsen van de PvdD zich bij aan: 'Wij vragen ons af waar het geld vandaan moet komen? Kan de gemeente garant staan? Dat zijn allemaal onbeantwoorde vragen. Zoals het nu gaat, is het lastig.'

Ook zet Gerritsen vraagtekens bij de duurzaamheid van de warmte uit Rotterdam, omdat het alsnog wordt opgewekt door vuilverbranding en door de raffinage van aardolie. 'Wat wij problematisch vinden, is dat je daarmee de fossiele industrie onmisbaar maakt. Wij hebben een voorkeur voor lokale warmte.' Volgens WarmtelinQ zal de industrie in Rotterdam in 2050 draaien op duurzame energie en zal de warmte daardoor tegen die tijd fossielvrij zijn.